Risico’s en adviezen

bij hart- en vaatziekten

Lees voor
Print

Risico’s en adviezen bij hart- en vaatziekten

Verschillende factoren vergroten het risico op hart- en vaatziekten. Denk aan een hoge bloeddruk of stress. Gelukkig hebben we op veel van deze factoren invloed. De volgende adviezen helpen u om klachten te voorkomen. Vooral door gezond te leven neemt u een hoop risico’s weg.

Hoog cholesterol

Cholesterol is een bouwstof voor cellen en hormonen. U kunt niet leven zonder cholesterol. Maar een hoog cholesterol maakt de kans op hart- en vaatziekten groter.

In het ideale geval maakt het lichaam precies genoeg cholesterol aan. Helaas gebeurt dat niet altijd. De meeste cholesterol maakt de lever aan. Hierbij spelen vetten een rol. Ook via voeding komt cholesterol het lichaam binnen.

Slecht cholesterol

LDL wordt het ‘slechte’ cholesterol genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich makkelijk in de wanden van slagaders. De slagaders vernauwen en slibben dicht. Dit proces heet slagaderverkalking.

Goed cholesterol

HDL noemen we het ‘goede cholesterol’. HDL transporteert het teveel aan LDL naar de lever. Via de lever komt het cholesterol in de darmen. Daar verlaat het cholesterol het lichaam via uw poep. Een hoog HDL-gehalte is gunstig.

Advies om cholesterol te verlagen

Gezond leven

Een gezonde manier van leven is de eerste stap voor een goed cholesterol. Dat betekent: gezond eten, genoeg bewegen en niet roken. Probeer overgewicht te voorkomen. Vooral buikvet verhoogt het cholesterol. Gezonde voeding zorgt voor een goede vetstofwisseling. Voeding kan het cholesterolgehalte verlagen met ongeveer 10 procent.

  • Vervang verzadigd vet in het eten zo veel mogelijk door onverzadigd vet. Bijvoorbeeld voor plantaardige olie en vloeibare bak- en braadproducten. Zie ook de informatie over vetten op de website van de Hartstichting.
  • Drink genoeg, bij voorkeur water, zwarte koffie of (kruiden) thee.
  • Eet drie complete maaltijden per dag en probeer geen tussendoortjes te nemen.
  • Eet minimaal 250 gram groenten en twee stuks fruit per dag.
  • Eet zo veel mogelijk onbewerkte voeding (geen pakjes of zakjes).
  • Eet meer plantaardige en minder dierlijke producten. Zie ook de website van het Voedingscentrum.
  • Neem vezelrijke (volkoren) producten. Zie ook de website van het Voedingscentrum.
  • Eet twee keer per week vis, waarvan minimaal één keer vette vis.
  • Drink geen of maximaal 1 glas alcohol per dag.

Medicijnen

Patiënten met hart- en vaatziekten krijgen vaak een cholesterolremmer voorgeschreven. We proberen daarmee het LDL-cholesterol lager te krijgen. Zie ook Hoog cholesterol.

Hoge bloeddruk

Een hoge bloeddruk maakt de kans op hart- en vaatziekten groter. Als u lange tijd een hoge bloeddruk heeft, beschadigen de wanden van de slagaders. Hierdoor kan sneller slagaderverkalking ontstaan. Door slagaderverkalking worden de vaten minder elastisch en neemt de bloeddruk verder toe. Vrouwen die tijdens hun zwangerschap een hoge bloeddruk hebben gehad, hebben meer kans om dat op latere leeftijd ook te krijgen.

Klachten

Mensen met een hoge bloeddruk merken daar niets van. Maar de hoge bloeddruk zorgt wel dat er de hele tijd druk op de vaten komt. Dat kan zorgen voor schade aan de organen. Bijvoorbeeld aan de hartspier, slagaders, ogen, nieren en hersenen.

Bloeddrukwaarde

De bloeddruk bestaat altijd twee waarden: de bovendruk en de onderdruk. De bovendruk meten we als het hart samenknijpt. Dan is de druk het hoogst. Als het hart zich ontspant, is de bloeddruk het laagst. Dit heet de onderdruk. De bovendruk geeft de beste schatting van het risico op hart- en vaatziekten. De streefwaarde voor de bloeddruk is een waarde onder de 130/80 en geldt voor volwassenen tot 80 jaar.

Schommelingen

De bloeddruk schommelt. In de ochtend en avond is de waarde vaak wat lager dan ‘s middags. Ook stijgt de bloeddruk als u beweegt, praat of bij emoties. Meet de bloeddruk daarom op verschillende tijdstippen en momenten. Pas dan is goed vast te stellen of u echt een hoge bloeddruk heeft.

Adviezen bij een hoge bloeddruk

Een hoge bloeddruk is te behandelen door uw manier van leven aan te passen:

  • Stop met roken.
  • Drink geen of maximaal 1 glas alcohol per dag.
  • Voeg geen zout toe aan uw maaltijd. Neem ongeveer twee weken de tijd om het gebruik van zout af te bouwen. U kunt in plaats van zout kruiden en specerijen gebruiken. Lees meer over zout op de website van de Hartstichting.
  • Drink genoeg, bij voorkeur water, zwarte koffie of (kruiden) thee.
  • Eet drie complete maaltijden per dag en neem geen tussendoortjes.
  • Eet minimaal 250 gram groenten en twee stuks fruit per dag.
  • Eet zo veel mogelijk onbewerkte voeding (geen pakjes of zakjes).
  • Eet meer plantaardige en minder dierlijke producten. Zie ook de website van het Voedingscentrum.
  • Probeer af te vallen als uw BMI hoger dan 25 is.
  • Beweeg minimaal 150 minuten per week.
  • Probeer een balans te vinden tussen ontspanning en stress.

Werkt dit niet genoeg? Dan zijn soms medicijnen nodig om uw bloeddruk verder te verlagen. Lees meer over een hoge bloeddruk op de website van de Hartstichting.

Diabetes Mellitus

Mensen met diabetes type 2 hebben vaker overgewicht, een verstoorde vetstofwisseling en chronische ontstekingen. Daardoor kunnen bloedvaten beschadigen en kan slagaderverkalking erger worden. Dat maakt de kans op hart- of vaatziekte groter. Bijvoorbeeld op een hartinfarct, hartfalen of een beroerte. Bij vrouwen met diabetes is die kans iets groter dan bij mannen.

Adviezen om diabetes te voorkomen

Heeft u overgewicht? Let dan extra op uw manier van leven. Een gezonde leefstijl is niet alleen goed voor uw gewicht. Het houdt ook het hart en de vaten in goede conditie. Zo maakt u de kans op hart- en vaatziekten en diabetes kleiner. Lees meer over diabetes op de website van de Hartstichting.

Overgewicht

Overgewicht kan ontstaan als u meer calorieën binnenkrijgt dan u verbruikt. Mensen met overgewicht hebben meer kans op Diabetes Mellitus, een hoog cholesterol, een hoge bloeddruk en slaapapneu. Al die factoren verhogen het risico op hart- en vaatziekten en versterken elkaar. Het is daarom belangrijk om overgewicht aan te pakken.

Adviezen bij overgewicht

  • Stel doelen die haalbaar zijn.
  • Spreek een beloning af.
  • Houd een dagboek bij waarin u opschrijft hoeveel u eet en beweegt per dag.
  • Eet gevarieerd. Kies voor onbewerkte voeding (geen pakjes of zakjes) en een gezond dagmenu.
  • Beweeg genoeg. Stel zo nodig een beweegplan op.
  • Zorg dat u regelmatig eet.
  • Gebruik een kleiner bord.
  • Eet niet te snel, maar kauw uw eten bewust. Pauzeer halverwege de maaltijd.
  • Ruim na het eten meteen de tafel af. De kans is dan kleiner dat u de restjes opeet.
  • Neem een toetje eventueel op een ander moment.
  • Vraag om hulp om uw manier van leven te veranderen. Bijvoorbeeld met de Gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). GLI helpt mensen met overgewicht meer te bewegen en gezond te eten. Het zorgt voor een gezonde verandering in gedrag. Kijk voor meer informatie op de website Loket gezonder leven.

Online vragenlijst

Wilt u weten waardoor u last heeft van overgewicht? Vul dan de online vragenlijst in op de website Check Oorzaken Overgewicht. Bespreek die met uw behandelaar.

Gezond en gevarieerd eten

Gezond en gevarieerd eten helpt bij een gezond gewicht en maakt de kans op een hoge bloeddruk, een hoog cholesterol en diabetes kleiner. Gevarieerd eten betekent dat u niet iedere dag hetzelfde eet en drinkt. Zo zorgt u dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Denk bij gezond en gevarieerd eten aan:

  • genoeg groente en fruit
  • volkorenproducten, aardappels en peulvruchten
  • minder vlees: niet meer dan 500 gram per week, inclusief vleeswaren
  • onverzadigde vetten
  • magere melkproducten
  • het liefst verse en onbewerkte producten
  • genoeg drinken
  • geen extra zout toevoegen
  • niet te grote porties en geen tussendoortjes, zodat u niet meer calorieën binnenkrijgt dan dat u verbruikt

Omgeving

Vertel de mensen om u heen dat u bezig bent met uw gewicht. En dat u daarom geen zoet of hartig lekkers eet. Zo kunnen zij u helpen bij het afvallen. Blijft iemand toch aandringen om bijvoorbeeld een taartje te nemen? Houd vol. U kiest voor uzelf en niet voor anderen.

Buikomtrek

Het is belangrijk te weten waar in het lichaam het vet zich ophoopt. Dat is niet bij iedereen hetzelfde. Bij mannen wordt vet vaker in de buikholte opgeslagen (appelvorm). Bij vrouwen vaker rond de heupen (peervorm). De middelomtrek zegt iets over hoeveel vet in de buikholte zit. Bij veel buikvet heeft u meer kans op hart- en vaatziekten. Veel vet rond de heupen heeft hier niet of bijna geen invloed op.

Lees meer over overgewicht op de website van de Hartstichting.

Alcohol

Alcohol drinken maakt de kans op verschillende hart- en vaatziekten groter. Hoe meer u drinkt, hoe groter de risico’s. Meer dan zeven glazen alcohol per week heeft invloed op uw cholesterol, hart en bloedvaten. Maar de risico’s nemen al toe als u meer dan een glas alcohol drinkt.

Vooral veel in één keer drinken is schadelijk. Bijvoorbeeld als u op een feestje vijf of meer glazen alcohol neemt. De kans op hartziekten is daarbij groter dan wanneer u dat aantal glazen meer verdeeld over de week. Als u bijvoorbeeld elke dag van de week 1 glas drinkt, geeft dat minder risico dan wanneer u 7 glazen op één avond drinkt.

Adviezen voor alcohol

Het advies van de Gezondheidsraad is: drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Het is steeds duidelijker dat alcohol schadelijk is voor de gezondheid. Ook als u niet veel drinkt. Het drinken van alcohol verhoogt de kans op:

  • hoge bloeddruk
  • boezemfibrilleren en boezemflutter (hartritmestoornissen)
  • hartfalen
  • beroerte/CVA
  • verwijding van de aorta (aneurysma)
  • te veel vetten in het bloed (triglyceriden)
  • sterfte aan hart- en vaatziekten

Alcohol kan ook zorgen voor andere problemen met de gezondheid. Bijvoorbeeld overgewicht, slaapapneu, verslaving, leverziektes, hersenziektes en kanker. Lees meer over alcohol en uw gezondheid op de website van de Hartstichting.

Roken

Roken verhoogt de bloeddruk en hartslag en heeft veel risico’s voor de gezondheid. Het beschadigt uw hart en bloedvaten. Uw bloedvaten worden nauwer en de bloeddruk en het cholesterolgehalte stijgen. Dat maakt de kans op hart- en vaatziekten groter.

Adviezen om te stoppen met roken

  • Kies een duidelijke stopdag en vertel uw omgeving over deze dag.
  • Bedenk dingen die u kunt doen op momenten dat u het moeilijk heeft. Onthoud ook wat u goed is gelukt. Hier kunt u tijdens moeilijke momenten op terugvallen.
  • Wees voorbereid op situaties waarin u in de verleiding komt en bedenk wat u dan kunt doen.
  • Beloon uzelf als het goed gaat. Ga van het geld dat u bespaart bijvoorbeeld lekker uit eten of winkelen.
  • Is het niet meteen de eerste keer gelukt? Probeer dan voor u zelf te bedenken wat er mis ging. Lag het aan het moment? Of kunt u het de volgende keer anders doen?
  • Denk positief. Vindt u dat in het begin lastig? Accepteer dat u het moeilijk vindt. Misschien heeft u meer tijd nodig, maar probeer vol te houden.
  • Gebruik hulpmiddelen waarvan bewezen is dat ze helpen bij het stoppen met roken.

Hulpmiddelen om te stoppen met roken

U heeft meer kans dat het stoppen lukt als u hulpmiddelen gebruikt. Van verschillende hulpmiddelen is bewezen dat ze werken. Het gaat dan om begeleiding (telefonische ondersteuning, persoonlijke coaching of groepstraining) in combinatie met medicijnen. Meestal wordt dit vanuit de basisverzekering vergoed. Dat geldt ook voor middelen die de nicotine te vervangen (kauwgom, pleisters of zuigtabletten) in combinatie met begeleiding.

U kunt hulp krijgen via het programma stoppen met roken van de Hartrevalidatie. Met uw arts of huisarts kunt u bespreken welke andere manieren er zijn. Op de website van de Hartstichting leest u meer over roken en stoppen met roken.

Niet genoeg bewegen

Regelmatig bewegen is goed voor uw gezondheid:

  • Uw conditie wordt beter.
  • U zorgt voor een betere kwaliteit van leven.
  • Uw gewicht blijft beter onder controle.
  • Het verlaagt uw bloeddruk, cholesterolgehalte en risico op diabetes.

Adviezen om meer te bewegen

  • Beweeg minstens 150 minuten per week op een manier waarbij u zich in ieder geval een beetje inspant. Dus waarbij uw hartslag verhoogt en u licht gaat zweten. Bijvoorbeeld door te gaan wandelen of fietsen.
  • Beweegt u langer, vaker of intensiever? Dat is dat alleen maar beter voor uw gezondheid.
  • Doe minstens twee keer per week oefeningen om uw spieren en botten sterker te maken. Bent u ouder? Combineer dit dan met balansoefeningen.

Balansoefeningen

Balansoefeningen zijn oefeningen om uw evenwicht beter te bewaren. Met een goede balans valt u minder snel. U doet de oefeningen terwijl u staat of beweegt. Denk aan op één been staan, voet voor voet over een lijn lopen of iets van de grond oprapen. Of aan activiteiten als yoga, ballet, pilates of turnen.

Bewegen opbouwen

Bouw het bewegen weer langzaam op. Door te werken aan uw herstel, krijgt u weer vertrouwen in uw lichaam.

  • Luister goed naar uw lichaam. Bent u bijvoorbeeld vermoeid of kortademig? Pas uw tempo en uw activiteiten hierop aan.
  • U mag voelen dat u bij inspanning wat dieper gaat ademen, maar u mag niet buiten adem raken of gaan hijgen.
  • Zorg dat u tijdens een inspanning een gesprek kunt blijven voeren. Zo weet u dat u zich niet te veel inspant.
  • Wandelen: loop eerst korte afstanden. Ga bijvoorbeeld een blokje om. U kunt steeds iets meer gaan wandelen.

Wilt u weten of u genoeg beweegt? Vul dan de online test in op de website Beweegrichtlijnen test.

Stress

Stress helpt ons om scherp te blijven en alert te reageren. In nood is het een normale reactie van uw lichaam. Ongezonde stress ontstaat als uw lichaam niet genoeg tijd krijgt om te herstellen.

Klachten bij stress

Klachten die veel voorkomen bij stress:

  • snellere hartslag en ademhaling
  • opgejaagd gevoel
  • snel boos zijn, huilen
  • piekeren, slecht slapen
  • vermoeid zijn, weinig energie
  • veel of juist weinig zin om te eten
  • hoofdpijn, maagklachten, nekklachten

Adviezen bij stress

In een periode met stress leeft iemand vaak ook ongezonder. Bijvoorbeeld door ongezonder te eten, niet genoeg te bewegen of meer alcohol te drinken of te roken. Allemaal factoren die de kans op hart- en vaatziekten groter maken. Bijvoorbeeld op slagaderverkalking, hoge bloeddruk, hartinfarct en hartritmestoornissen. Probeer dat te voorkomen. Zoek naar een goede balans tussen momenten van stress en ontspanning. Kijk voor meer informatie over stress op de website van de Hartstichting.

Niet goed slapen

Slaap is heel erg belangrijk. Tijdens het slapen komt uw lichaam tot rust om te herstellen van de dag. Een verstoorde slaap maakt de kans op hart- en vaatziekten en overgewicht groter. Een gezonde nachtrust bestaat uit genoeg uren slaap waarin u ook goed slaapt. Zo wordt u uitgerust wakker.  Een gezonde nachtrust geeft u meer energie en maakt langdurige stress minder.

Adviezen als u niet goed slaapt

Heeft u problemen met slapen? Bespreek die dan met uw arts. Die kan u adviezen geven. Zie ook:

Contact

Cardiologie polikliniek
Route Hoofdgebouw D2·4
T 088 753 11 00
Ma t/m vr 08:00 - 16:30 uur

Wat vindt u van deze informatie?

Vorige pagina