Methotrexaat (MTX)

Methotrexaat bij huidproblemen

Uw behandelaar schrijft MTX voor als:

• u een uitgebreide vorm van eczeem, psoriasis of soms ook heftige jeuk heeft.
• crèmes of zalven niet genoeg werken.
• lichttherapie niet genoeg werkt.

Wat het medicijn doet

Met een behandeling met MTX brengen we uw huidklachten tot rust. Soms nemen ook klachten aan de gewrichten af, zoals pijn en stijfheid. MTX werkt in op de aanmaak van foliumzuur. Foliumzuur is nodig om cellen aan te maken. MTX remt de aanmaak van cellen en maakt de ontsteking minder. Uw huidklachten worden daardoor rustiger.

Minder foliumzuur kan zorgen voor bijwerkingen. Daarom schrijft uw behandelaar naast MTX ook altijd foliumzuur voor.

MTX werkt niet meteen. Meestal merkt u na zes tot acht weken dat uw huid rustiger wordt. Soms pas na drie maanden. Uit onderzoek blijkt dat MTX na drie maanden bij ongeveer 70 procent van de patiënten goed werkt.

Gebruik van MTX

We kunnen MTX voorschrijven als tabletten of als injecties in de huid. Meestal kiezen we eerst voor tabletten.

• U begint met een kleine hoeveelheid MTX: 5 tot 25 mg per week.
• Meestal krijgt u tabletten van 2,5 mg. Dit betekent dat u twee tot tien tabletten per week inneemt.
• U neemt de tabletten één keer per week in. Op een vaste dag in de week. Noteer in uw agenda of kalender dat u de tabletten ingenomen heeft. Het is heel belangrijk dat u geen tabletten vergeet. Anders kan MTX niet goed werken.
• Neem de tabletten na de maaltijd in. Dus na het ontbijt of na het avondeten.
• Neem in de twee uur voor u de tabletten inneemt en in het uur daarna geen melk of melkproducten. Dus ook geen kaas of yoghurt. Het medicijn wordt anders minder goed opgenomen. Krijgt u MTX via een injectie? Dan mag u wel melk of melkproducten gebruiken.
• Drink zo min mogelijk alcohol als u MTX gebruikt. Neem het helemaal niet op de dag dat u de tabletten inneemt. Alcohol heeft invloed op uw lever. Alcohol en MTX samen maken de kans om iets aan uw lever te krijgen veel groter.

Foliumzuur

Als u MTX gebruikt, moet u ook foliumzuur nemen. U krijgt daarvoor foliumzuurtabletten voorgeschreven. Meestal zijn dit één of twee tabletten per week van 5 mg. Tussen het innemen van de MTX en het foliumzuur moet in ieder geval 24 uur tijd zitten. Neem de foliumzuurtabletten daarom net als de MTX op een vaste dag in de week in.

Controles

Voordat u MTX gaat gebruiken, laten we uw bloed en urine controleren. Ook tijdens het gebruik van MTX wordt uw bloed regelmatig nagekeken. MTX kan als u het langere tijd gebruikt schade geven aan uw lever, nieren of beenmerg. Die kans is klein, maar we houden dit wel goed in de gaten. Aan het begin moet u daarom elke twee tot vier weken bloed laten prikken. Daarna blijven we uw bloed regelmatig controleren. Ook als u MTX jaren gebruikt.

Wanneer geen MTX

MTX mag niet gebruikt worden:

• als u zwanger bent of wilt worden of borstvoeding geeft.
• bij bloedziekten of ernstige bloedarmoede
• als u iets aan uw lever of nieren heeft.
• bij een actieve maagzweer.
• bij een ernstige infectie.
• bij een ernstige longziekte.
• als u (veel) alcohol of drugs gebruikt.

Bijwerkingen

Als u MTX gebruikt, kunt u last krijgen van bijwerkingen. Niet iedereen krijgt die. Hoe groot de kans op bijwerkingen is, ligt aan:

• hoe gevoelig u daar zelf voor bent
• hoeveel MTX u gebruikt
• eventuele andere medicijnen die u gebruikt

MTX zorgt voor minder aanmaak van foliumzuur. Foliumzuur is in ons lichaam nodig om cellen te laten delen. Minder foliumzuur kan zorgen voor bijwerkingen op plaatsen waar cellen veel delen: maag, darmen, huid, haar en bloed. Door foliumzuur in te nemen, maakt u de kans op deze bijwerkingen kleiner.

Wanneer contact opnemen

Waarschuw uw behandelaar als u last krijgt van:

• erge misselijkheid
• ernstige diarree met bloed bij de ontlasting
• kortademig of benauwd zijn
• gele verkleuring van de huid of het oogwit

Stoppen door bijwerkingen

Overleg altijd met uw behandelaar als u wilt stoppen met MTX. Soms worden de bijwerkingen minder als u minder MTX gaat nemen. Ook kunnen we er soms voor kiezen om MTX als injectie te gaan gebruiken en niet als tablet.

MTX en andere medicijnen

Sommige medicijnen kunnen de bijwerkingen van MTX versterken. Dat geldt voor:

• sommige antibiotica: cotrimoxazol of trimetroprim. Krijgt u een antibioticum voorgeschreven? Laat het altijd aan de arts weten dat u met MTX wordt behandeld.
• een middel tegen jicht: probenecide.
• pijnstillers van het zogenoemde NSAID-type. Dit zijn bijvoorbeeld naproxen, ibuprofen of diclofenac. Neem die niet in op de dag dat u MTX neemt en ook niet de dag daarna. Wilt u toch een pijnstiller gebruiken? Kies dan voor paracetamol.

Gaat u naast MTX een ander medicijn gebruiken? Neem dan contact op met uw behandelaar. We raden ook aan om een griepvaccinatie te nemen als u MTX gebruikt.

Zwangerschap en borstvoeding

MTX is schadelijk voor het (ongeboren) kind. U mag MTX daarom niet gebruiken als u zwanger wilt worden, zwanger bent of borstvoeding geeft.

Heeft u de wens om zwanger te worden? Stop dan drie maanden voordat u gaat proberen zwanger te worden met MTX. Dat geldt voor mannen en vrouwen. Gebruik zolang u MTX neemt en minstens drie maanden daarna goede anticonceptie. Zo voorkomt u dat u dan zwanger raakt.

Deze tekst is gebaseerd op informatie van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (www.nvdv.nl). De tekst vervangt niet de bijsluiter die in de verpakking van MTX zit. Lees die ook altijd goed door.