Translate18 december 2020
Sondevoeding thuis voor prematuren
Kleine en te vroeg geboren baby’s moeten aansterken in het ziekenhuis voordat ze naar huis kunnen. Als een baby goed groeit, geen monitoring meer nodig heeft én de temperatuur stabiel is, mag de baby in principe naar huis. Tot voor kort was het zelfstandig kunnen drinken ook een van de ontslagcriteria, maar met een nieuw protocol is dat geen regel meer. Ouders leren in het ziekenhuis om zelf sondevoeding te geven, waardoor meer baby’s eerder naar huis mogen. Kinderarts Monique van Brakel en gespecialiseerd kinderverpleegkundigen Tamara Hop en Sandra van Beers-Reijersen werkten mee aan het protocol Sondevoeding thuis. Op 1 oktober ging de pilot van start binnen het programma Zorg Dichterbij. De ouders van Freek waren een van de eersten die meededen aan de pilot.
Met het nieuwe protocol hanteert het hele team van kinderartsen en kinderverpleegkundigen precies dezelfde werkwijze. Kinderarts Monique van Brakel: ‘Door er samen professioneel naar te kijken, kregen we een andere kijk op de zorg en het drinkgedrag van prematuren.’ Gespecialiseerd kinderverpleegkundige Tamara Hop: ‘De protocollen van Tergooi MC en Allerzorg voor het controleren van de maagsondes bleek niet eenduidig waardoor niet iedereen dat op dezelfde manier deed. We hebben de protocollen afgestemd en daarmee echt een kwaliteitsslag gemaakt.’ Monique: ‘Te vroeg geboren of hele kleine baby’s, missen de kracht en uithoudingsvermogen om het drinken goed vol te houden. Zuigen, slikken en ademen kunnen ze nog niet goed op elkaar afstemmen. Het ene moment gaat het goed en het andere moment verslikt het zich makkelijk of komt het in ademnood. Voorheen werd toch een druk gevoeld dat het kindje pas naar huis kon als het helemaal zelf dronk. Nu die druk er niet meer is, zie je die ontspanning veel eerder, bij ouders, maar met name bij het kind. Dat is heel mooi om te zien.’
In het tempo van de ouders
Direct na de geboorte wordt ouders uitgelegd dat kinderen de tijd mogen krijgen om veilig te leren drinken, zonder dat ze zich verslikken, benauwd worden of anderszins stress ervaren. De nadruk ligt op veilig en ontspannen leren drinken, niet de hoeveelheid voeding die ze binnen krijgen. Tamara: ‘We betrekken de ouders vanaf het begin bij de verzorging van hun baby en nemen ze daarbij ook mee in een leerproces in het geven van sondevoeding. We geven ze veel regie. Je maakt ouders een soort medeprofessional, dat is ontzettend leuk en een mooie toevoeging op ons werk. Meestal ervaren ze het als heel prettig dat ze meer voor hun kind kunnen doen dan alleen verschonen en knuffelen.’ Monique: ‘We hebben wel een aantal voorwaarden. Zo moeten de ouders de taal machtig zijn, zodat wij de instructies goed kunnen geven. Ook moeten er altijd twee verzorgenden zijn, zodat het thuis niet op één ouder aankomt. En natuurlijk moeten de ouders het zelf echt willen.’
Stap voor stap
Op 10 oktober beviel Liesbeth Rozendaal onverwacht vijf weken te vroeg van Freek. Daardoor kon hij nog niet gelijk zelfstandig ademen en drinken. Al op de derde dag na zijn geboorte werden Liesbeth en haar man betrokken bij het verzorgen van de sondevoeding. ‘We kwamen twee keer per dag en konden dan oefenen. Je leert het stap voor stap en tijdens het oefenen kijken de verpleegkundigen met hun handen op de rug met je mee, zonder te oordelen. Onder supervisie laten ze je gewoon je ding doen, maar als het niet gaat, dan zijn ze er. Dat is heel fijn, zoals eigenlijk alles superfijn was in het ziekenhuis. Ook het contact met de lactatiedeskundige, je krijgt een heel allround beeld van de voeding, over sondevoeding, borstvoeding en flesvoeding.’
Sondevoeding of wachten?
Toen Freek zelfstandig kon ademen, kregen Liesbeth en haar man de keus: naar huis met sondevoeding of wachten tot hij zelfstandig genoeg kon drinken. Het werd sondevoeding en zo kon baby Freek tien dagen na zijn geboorte al mee naar huis. Liesbeth: ‘Het was niet heel ingewikkeld om te geven, dus ja, heel graag lekker naar huis. Dat was logistiek ook veel makkelijker, want Freek is onze derde. Het is behoorlijk intensief om steeds één van de twee te moeten missen thuis die dan naar het ziekenhuis gaat. Mijn man zag overigens in begin tegen de handelingen op, hij is niet zo van de slangen en was bang om fouten te maken. Maar toen hij het eenmaal geleerd had, ging het prima.’ Tamara: ‘We gaan mee in het tempo en de emotie van de ouders. Sommigen zeggen vanaf de eerste dag: “Kom maar op met alle informatie, ik wil het leren.” Met anderen ben je iets voorzichtiger, het is heel persoonsgerichte zorg.’
Verzorgd thuis
Om de zorg thuis te borgen, werkt Tergooi MC samen met de kinderverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Allerzorg. Tamara: ‘Zij staan 18 uur per dag paraat om de sonde te herplaatsen als dat nodig is. Baby’s die met een voedingssonde naar huis mogen, missen net een stukje kracht en uithouding om alle voeding zelf te drinken, maar hebben allemaal bewezen dat ze ook zelf kunnen drinken. Dus als de sonde er ’s nachts uit ligt, hoeft die er niet binnen een uur weer in.’ Monique: ‘Maar wel de volgende ochtend vroeg en daar kunnen we van op aan. Het zijn fijne collegae, ze staan stand-by en zijn vraagbaak. Er is ook onderling contact tussen de verpleegkundigen van de nazorgpoli en Allerzorg. Ouders kunnen ook met de poli bellen en ze krijgen een hele carrousel aan afspraken mee bij ontslag.’
Prima te doen thuis
De nacht voordat Freek mee naar huis mocht, bleven Liesbeth en haar man in het ziekenhuis. ‘Dat was heel prettig en ook heel belangrijk. We konden goed oefenen en als er iets was, konden we op de afdeling terecht. Toen we eenmaal thuis waren, mochten we gewoon bellen als er thuis wat was. Dat vond ik heel plezierig en hebben we ook een paar keer gedaan. Je moet er als ouders op voorbereid zijn dat de baby de sonde eruit trekt en dat is schrikken, maar de thuiszorg helpt dan goed!’ Na tien dagen thuis, was Freek sterk genoeg om zonder sonde alle voeding zelf te drinken. ‘Het gaat nu supergoed en hij groeit ook goed. Als je het als ouders ziet zitten, is de sondevoeding thuis prima te doen. Al kan ik me wel voorstellen dat het bij een eerste kindje lastiger kan zijn. Wij kijken er in ieder geval met een heel warm gevoel op terug, terwijl het ook een heel spannende tijd was.’
E-mail nieuwsbrief