Bypassoperatie van de kransslagader

Home > Patienteninformatie > Bypassoperatie van de kransslagader

Bypassoperatie van de kransslagader

Een bypass- of omleidingsoperatie is een behandeling bij vernauwingen in de kransslagaders van het hart. De arts maakt een omleiding om de vaten die ernstig vernauwd zijn. Zo krijgt het hart weer meer zuurstof.

Bij een bypassoperatie wordt een omleiding (bypass) gemaakt langs de vernauwing. Dat gebeurt met een (slag)ader uit het eigen lichaam die de patiënt kan missen. De vernauwing in de kransslagader blijft bestaan. Maar voortaan kan er via de omleiding weer voldoende bloed naar de hartspier stromen. De medische term voor een bypassoperatie is Coronary Artery Bypass Grafting (CABG).

Bekijk de website van de Hartstichting voor de meest recente informatie en informatie over onder andere: gezond leven na een bypassoperatie.

Wanneer een bypassoperatie?

Bij vernauwingen in de kransslagaders beoordeelt de arts of een ingreep nodig is. En welke. Meestal wordt een dotter- of stentbehandeling uitgevoerd als de vernauwingen niet heel ernstig zijn. Of bij een acuut hartinfarct. De arts kiest voor een bypassoperatie in de volgende gevallen:

er zijn op meerdere plaatsen ernstige vernauwingen.
de linker hoofdkransslagader is ernstig vernauwd.
er is om een andere reden al een openhartoperatie nodig, bijvoorbeeld een klepoperatie
dotteren is niet mogelijk.

Openhartoperatie

Een bypassoperatie is een openhartoperatie. Hierbij opent de chirurg het borstbeen zodat het hart vrij komt te liggen. Zo kan de chirurg de kransslagaders goed zien en bereiken. Dit is een ingrijpende operatie en het levert een grote wond op.

Soms is het mogelijk de operatie uit te voeren via één of meerdere kleine openingen. Dit is een minimaal invasieve operatie. Het wordt ook wel een sleutelgatoperatie genoemd.

Wachtlijsten voor bypassoperatie

Nadat uw cardioloog u heeft aangemeld voor een bypassoperatie, komt u meestal op een wachtlijst.

Zware operatie

Een bypassoperatie is een zware operatie die vaak wordt uitgevoerd. De operatie verloopt meestal zonder problemen en duurt ongeveer 4 uur. Vaak blijft u iets langer dan een week in het ziekenhuis. Daar start meteen de revalidatie.

Manieren van opereren

Er zijn verschillende manieren om een bypassoperatie uit te voeren. De gebruikte techniek hangt onder andere af van het aantal omleidingen, de plek en je gezondheid.

Stilleggen hart

Om een bypass aan te kunnen leggen, moet de arts het hart meestal (deels) stilleggen. Dit kan met een hart-longmachine of via de octopusmethode.

Hart-longmachine

Bij de meeste bypassoperaties wordt gebruik gemaakt van een hart-longmachine. Hierop worden de grote bloedvaten aangesloten. De machine neemt tijdelijk de functie van het hart en de longen over. De bloedcirculatie loopt tijdens de operatie via de hart-longmachine. Het hart kan dan worden stilgelegd met een speciale vloeistof. Na het aanleggen van de omleidingen wordt het bloed weer door het hart geleid. Het hart begint meestal vanzelf weer te kloppen.

Octopusmethode

De chirurg plaatst een speciaal apparaat met zuignapjes rond de plek waar de omleidingen komen. Dit apparaat heet een octopus. Hiermee komt alleen het deel van het hart stil te liggen waar de bypass wordt aangelegd. De rest van het hart klopt door. Ook de longen blijven functioneren. Het voordeel van deze methode is dat het gebruik van een hart-longmachine niet nodig is. In het algemeen is dit alleen mogelijk bij weinig omleidingen op een gemakkelijk te bereiken plaats.

Opereren met een robot

Soms maakt de chirurg gebruik van een operatierobot. Die werkt via een kleine opening in de borstkas. De arts kan meekijken via een kleine videocamera, die beelden maakt van het hart. De chirurg bestuurt de instrumenten op afstand, via de operatierobot. De operatierobot wordt niet veel gebruikt. Het is duur en de operatie duurt langer. De resultaten zijn niet aantoonbaar beter dan zonder robot.

Welke aders worden gebruikt?

Voor de omleidingen worden bloedvaten gebruikt uit het eigen lichaam van de patiënt. Dit zijn bloedvaten die je kunt missen, omdat andere bloedvaten de functie kunnen overnemen. Bij meerdere omleidingen wordt een combinatie van slagaders en aders gebruikt. Er zijn nog geen bruikbare omleidingen van kunststof.

Gebruik van slagaders uit borstgebied

De chirurg gebruikt meestal slagader uit de borstwand. Deze geeft het beste resultaat en ligt dichtbij het hart. De borstwandslagader wordt aan één kant losgemaakt. De chirurg hecht het losgemaakte einde daarna op de kransslagader voorbij de vernauwing. Ook is het mogelijk dat de chirurg een slagader rond de maag gebruikt, maar dat is zeldzaam.

Gebruik van aders uit benen

Bij gebruik van aders uit de benen kunnen 2 methodes gebruikt worden.

Via 2 kleine sneetjes onder en boven de ader die eruit gehaald moet worden. De chirurg gebruikt een camera en een speciaal apparaat om de zijtakjes van de ader te inspecteren
Via een lange snee van 30 – 60 cm in het onderbeen. Dit komt niet zo vaak meer voor

Hoe lang gaat de omleiding mee?

Hoe lang een bypass meegaat hangt onder andere af van welke bloedvaten zijn gebruikt en hoe goed de conditie van uw bloedvaten is. Er kunnen weer vernauwingen ontstaan in de omleidingen zelf. Die kans wordt kleiner door goede medicijnen en een gezonde leefstijl. Slagaders uit de borstkas kunnen beter tegen een hogere bloeddruk dan aders uit uw benen en blijven daardoor langer open.

Behandeling

Een bypassoperatie wordt vaak uitgevoerd. Het is een relatief veilige operatie met een grote kans op succes. Mogelijke complicaties zijn nabloedingen, koorts, ontsteking van de operatiewond en hartritmestoornissen. Meestal zijn deze problemen goed te behandelen. Ze treden vooral direct na de operatie op als je nog in het ziekenhuis lig. Dan kunnen artsen snel ingrijpen. Het risico op overlijden is klein.

Angst voor risico

Een spannende tijd breekt aan wanneer een bypassoperatie wordt voorgesteld. Het is een grote operatie met veel hersteltijd achteraf. Het is niet gek als u daar angstig voor bent. Praat met uw arts over de risico’s. Benoem dat u tegen de behandeling opziet. Soms helpt het ook om met mensen te praten die een bypassoperatie gehad hebben. Dan weet u beter wat u te wachten staat.

Na de behandeling

De eerste periode thuis kan best moeilijk zijn. Het herstel heeft tijd nodig. De meest voorkomende klachten net na de operatie zijn:

pijn bij ademhalen of hoesten
vermoeidheid en slapheid
pijn in de borststreek en spierpijn in de nek, rug en schouders (als de borstkas is geopend)
pijnlijke benen en vocht vasthouden in de benen (als aders uit het been gebruikt zijn bij operatie)
tijdelijk wat verward of vergeetachtig
moeite met slapen
sneller emotioneel of boos

Al deze klachten zijn normaal en verdwijnen meestal vanzelf.

Wanneer de arts raadplegen?

Bij klachten is het het beste om eerst je huisarts te bellen. Neem in noodgevallen of bij twijfel contact op met je eigen cardioloog.

Bel een arts bij:

koorts (boven 38,5 graden)
verergeren van pijn aan de operatiewond
als de operatiewond rood, dik en pijnlijk is of er vocht uitkomt
snelle of onregelmatige hartslag
pijn op de borst zoals voor de operatie
toenemende kortademigheid
toenemend hoesten en het opgeven van slijm

Thuis moet u medicijnen blijven slikken en gezond(er) leven. Dit is om te voorkomen dat er opnieuw vernauwingen in de kransslagaders ontstaan. Ongeveer 4 weken na de operatie begint de hartrevalidatie.

Hartrevalidatie

Na een bypassoperatie is het zinvol om deel te nemen aan hartrevalidatie. Hartrevalidatie helpt bij het lichamelijke en psychische herstel. Deelnemers leren hun eigen grenzen kennen en de conditie verbeteren. Ook leren ze de (eventuele) angst voor inspanning te verminderen. De verwijzing voor hartrevalidatie krijgt iemand van de cardioloog of verpleegkundig specialist.

Overige tips

Steunkousen

Bij de bypassoperatie kunnen aders uit het been zijn gebruikt. Dan heeft u de eerste tijd elastische steunkousen nodig. Meestal tot 6 weken na de operatie. De steunkousen zorgen ervoor dat het vocht uit de benen beter wordt afgevoerd. De kousen zijn nodig als u langere tijd uit bed bent, ‘s nachts moeten ze uit. Laat de eerste tijd iemand anders de steunkousen aan- of uittrekken.

Dagelijkse activiteiten en sporten

De eerste 6 weken mag u geen zware dingen tillen of kracht zetten. Als u alleen woont, vraag vooraf hulp van familieleden, buren of vrienden. Vaak vinden zij het fijn om u te helpen als u dat vraagt. Ook is het mogelijk om thuiszorg aan te vragen om je de eerste tijd te helpen.

Bouw de dagelijkse activiteiten langzaam op:
• Wandel een stukje in eigen tempo en loop steeds iets verder als u geen klachten heeft.
• Fietsen mag meestal 4 tot 6 weken na de operatie, op een hometrainer iets eerder.
• Begin met lichte klusjes in huis, zoals koken.
• Pak later wat zwaardere klussen op zoals stofzuigen, boodschappen tillen of grasmaaien.
• Vermijd stress en spanning
De eerste weken is (intensief) sporten af te raden. Wanneer dit weer mag, is afhankelijk van uw herstel en uw conditie voor de operatie. Overleg dit tijdens de eerste controleafspraak met de cardioloog.

Autorijden

Heeft u kort geleden een bypassoperatie gehad? Dan bent u misschien nog sneller moe of heeft u pijn op de plek van de operatiewond. Hierdoor reageert u mogelijk minder goed. Dat kan gevaarlijk zijn. Voor jezelf en voor andere mensen in het verkeer. Daarom gelden er extra regels als u weer wilt autorijden. Soms is een keuring door het CBR nodig voordat u de weg weer op mag. Bespreek dit met uw cardioloog.

Seks en intimiteit

Vrijen is na een bypassoperatie mogelijk wanneer iemand zich weer kan inspannen. De inspanning is te vergelijken met het oplopen van 2 trappen. Het is niet ongewoon dat het vrijen niet meteen is zoals voor de operatie. Praat erover met uw partner. Door medicijnen die iemand voor het hart gebruikt kan het seksleven ook veranderen. Sommige medicijnen zorgen namelijk voor erectieproblemen of een droge vagina. Bespreek vragen en problemen gerust met de huisarts of cardioloog. Soms is het mogelijk andere medicijnen te gaan gebruiken, als daar het probleem zit.

Vakantie

Bij een voorspoedig herstel is het mogelijk om na ongeveer 6 weken op vakantie te gaan. Kies dan voor een korte rustige vakantie. Met een vakantie die langer duurt, inspannend is of op grotere hoogte plaatsvindt, kunt u beter wachten. Bespreek vakantieplannen van tevoren met de huisarts of cardioloog. Indien van toepassing, bespreek de plannen ook met de trombosedienst.
Wanneer u op vakantie gaat, doe dan de eerste dagen rustig aan. Bekijk wat u aankunt. Informeer vooraf naar de kwaliteit van de medische voorzieningen in het land van bestemming. Neem voldoende medicijnen mee. Vraag de apotheker om een geneesmiddelenkaart waarop de medicijnen staan vermeld.

Weer aan het werk

Houd tijdens de herstelperiode contact met collega’s. Dit kan de terugkeer naar het werk gemakkelijker maken. Soms gaat dat uit van de collega’s. Vaak is het zo dat het initiatief van de patiënt moet komen. Het is dan goed om te bellen of mailen om te laten weten hoe het gaat.
Ook zult u na een bypassoperatie regelmatig contact hebben met de bedrijfsarts van de arbodienst. De bedrijfsarts bespreekt op welke manier en hoe snel u aan het werk kunt. Daarbij wordt zo nodig ook de huisarts of cardioloog om advies gevraagd. Vaak kan men hetzelfde werk blijven doen, soms moet het takenpakket worden aangepast.

Contact

Wat vindt u van deze informatie?