Translate15 mei 2023
Interview: Laura Kok, Tergooi-arts én violist, helpt musici met blessures
Reporter Susanne van Velzen van de Gooi en Eemlander kwam langs voor een interview met orthopedisch chirurg dr. Laura Kok die expert is in het behandelen van blessures aan botten, spieren, pezen, banden en gewrichten bij musici op de Muziekpoli.
Verontschuldigend komt Laura Kok aangerend. Ze is iets te laat in het ziekenhuis voor het interview. Niet gek als je met je jonge gezin net middenin een verhuizing van Heemstede naar Baarn zit. Ze komt op haar vrije dag naar haar werkplek om over haar vak te vertellen. Lachend: „Het is nu even behoorlijk hectisch. En dan was ik ook nog mijn viool vergeten mee te nemen voor de foto, moest ik nog snel terug naar huis fietsen’, bekent ze.
Harp
Muziekinstrumenten zijn in het schouder- en polscentrum op de afdeling orthopedie van Tergooi MC geen unicum. In de wachtkamer kun je zomaar een patiënt aantreffen met een gitaar op schoot, drumstokken in de hand of een klarinet in de tas. Ook een harp heeft orthopedisch chirurg Laura Kok al eens in haar wachtkamer gesignaleerd. De arts is superspecialist op het gebied van blessures die professionele en amateurmusici door het spelen oplopen. Onlangs startte ze in het Hilversumse ziekenhuis de Muziekpoli waar ze musici behandelt.
Als afgestudeerd altviolist aan het conservatorium weet ze precies wat een geblesseerde musicus doormaakt en nodig heeft om weer te kunnen spelen. ‘Ik ken het fenomeen spelen met pijn. Toen ik in mijn studententijd met het Europees Jeugdorkest meeging speelde ik ineens negen uur per dag. Dat gaf overbelasting. Pijn in schouders en nek. Het is heel zwaar om je linkerarm negen uur per dag in de lucht geheven te houden. En dan nog met een instrument erbij. Bij mij gingen de klachten weer over op het moment dat ik weer minder ging spelen. Maar voor musici die hun brood verdienen met hun instrument zit minder spelen er niet in. Zeker de oudere generatie musici heeft nooit geleerd om ruimte voor zichzelf te claimen. Ze zijn heel bescheiden als het gaat om blessures en spelen heel lang door met klachten. Ze vinden dat pijn erbij hoort en stoppen pas als het echt niet meer gaat. En dan komen ze bij mij. Zo’n negentig procent van alle professionele musici krijgt ergens in het jaar klachten.’
Puzzelstukjes
Laura Kok speelt viool vanaf haar zevende. ‘Maar ik heb nooit beroepsviolist willen worden. Ik vond het te eenzijdig om de rest van mijn leven muziek te maken. Ik ben een beta. Gek op natuurkunde en biologie. Ik wil weten hoe dingen werken en waarom ze werken zoals ze werken. Het werd geneeskunde. Toen ik in het derde of vierde jaar bij een heupoperatie was, vielen de puzzelstukjes op hun plek. Ik vond het indrukwekkend. Als je beweegt gaan allerlei krachten en spieren werken. Het technische, het omgaan met mensen, dit wil ik.’
U bent orthopedisch chirurg en altviolist. Hoe kwamen die twee vakken samen in uw werk?
‘Tijdens mijn specialisatie orthopedie heb ik een proefschrift geschreven over muziekblessures. De meeste musici hebben last van hun armen niet van hun benen. De meerderheid van de blessures zit in schouders, elleboog, nek, pols en hand. Ik besloot nog een superspecialisatie van schouder en elleboog te doen om musici met klachten dan optimaal te kunnen helpen. De vereniging voor Dans- en muziekgeneeskunde met 120 leden bestrijkt maar een klein vakgebied. Ook fysiotherapeuten en psychologen kunnen zich aansluiten. Sportgeneeskunde is een veel groter vak, sportarts is een erkend medisch specialisme. Een geblesseerde sporter gaat naar een sportarts, terwijl een geblesseerde musicus bij een algemeen orthopeed of fysiotherapeut terecht komt. Maar die moet naar mijn beleving naar iemand die iets weet van het instrument. Daarom heb ik in Haarlem nog tijdens mijn opleiding een muziekspreekuur opgezet.’
Elke musicus krijgt vroeg of laat in zijn leven te maken met blessures door het spelen. Wordt er op het conservatorium aandacht besteed aan houding en fysiek?
‘In mijn tijd niet, maar inmiddels wel wat meer. Er zijn minorprogramma’s en soms worden zorgverleners aangetrokken. Ik geef preventieles op conservatoria en ben laatst langs geweest bij het Rotterdams Filharmonisch Orkest. Maar aandacht voor voorkomen van blessures is nog heel beperkt bij beroepsorkesten. Als een orkest op tournee gaat, gaan er geen arts of fysiotherapeut mee. Onvoorstelbaar eigenlijk als je het vergelijkt met de voetbalwereld. Er is in de muziekwereld veel minder geld en dat maakt het voor zorgverleners minder aantrekkelijk om erop in te springen.’
Met welke klachten komen musici bij u op de muziekpoli?
‘Dat varieert van overbelasting en slijtage tot gebroken vingers. Iedere arts kan een gebroken vinger prima behandelen, maar ik kijk wat de beste zorg is voor die vinger in combinatie met het instrument van de patiënt. Voor een violist is het extreem belangrijk dat het gevoel in het vingertopje goed blijft. Die zet je neer op de snaren. Als je niet goed meer voelt hoe je die plaatst moet je continu corrigeren en ga je valsspelen. Maar voor iemand met een blaasinstrument is gevoel in zijn vingertopje veel minder belangrijk. Die heeft stabiliteit van die vinger nodig. Ik weet welke eisen een instrument aan de speler stelt. Ik vraag patiënten daarom ook om hun instrument mee te nemen naar het ziekenhuis.’
In het Gooi wonen veel musici die in een van de omroeporkesten spelen. Zijn zij een flink deel van uw werk als orthopeed in Tergooi MC?
‘Tien tot twintig procent van de patiënten die ik zie is muzikant. De muziekwereld is klein. Mensen horen vaak via via dat ze naar mij toe moeten als ze geblesseerd zijn. Veel patiënten komen uit de regio maar ook uit Maastricht of Groningen, en uit België en Duitsland. Als een orkest of band op tournee is en ze raken geblesseerd komen ze naar mij. Ook drummers en gitaristen uit popbands. Dat zijn soms beroemde muzikanten die met beveiliging het ziekenhuis inkomen. Namen kan ik niet noemen natuurlijk.’
Sting zou dus zomaar hier naar binnen kunnen wandelen?
Lachend: ‘Ja, dat zou kunnen.’
Welk muziekinstrument veroorzaakt de meeste blessures?
‘Viool en altviool, omdat de opgeheven arm voor de schouder heel zwaar is. Een violist maakt veel uren, in een orkest speelt hij continu. Andere instrumenten hebben wat meer rust tussendoor. Koperinstrumenten als trompet en hoorn geven de minste klachten. Zij hebben een maximale speelbelasting van vier uur per dag om te voorkomen dat ze een blessure van het aangezicht oplopen. De spieren in het mondgebied en mondholte raken geblesseerd. Ze kunnen dystonie krijgen, een soort schrijfkramp, maar dan in de mond. Het lukt dan niet meer om ontspannen een bepaalde noot te blazen.’
Hoe krijgt u musici weer aan het spelen?
‘Oefentherapie is een heel belangrijk onderdeel van de behandeling. Maar soms zijn een injectie, medicijnen en in het uiterste geval een operatie nodig. Ik verwijs ook door naar behandelaars als er mentale problemen zijn. Door stress heb je veel spierspanning en ben je gevoeliger voor blessures. Er kan podiumangst zijn of angst om te falen. Dat levert weer angst op om je werk te verliezen. De stress bij een blessure is soms dubbel zo hoog.’
Lukt het om iedereen die op de Muziekpoli komt weer op de been te krijgen?
‘Slijtageklachten kunnen heel lastig zijn, maar soms is aanpassen van het instrument de oplossing. Er kwam een klarinettist op leeftijd bij me die als gevolg van een zenuwprobleem een groot deel van zijn gevoel kwijt was in zijn vingers. Hij wilde zo graag nog blijven spelen, ook omdat zijn sociale leven er vanaf hing. Het lukte niet meer om hem op zijn oude niveau te krijgen maar een klarinetbouwer kon zijn instrument zo aanpassen dat hij er weer op kon spelen. Die man kon weer meedoen. Dat was zo superbelangrijk voor hem.’
Speelt u nog veel viool?
‘Ik speel niet meer in een ensemble of orkest, dat is niet te combineren met mijn baan in het ziekenhuis. Over een paar jaar als de kinderen ouder zijn pak ik dat misschien weer op. Als ik nu speel is het voor mijn plezier. Ik heb een groepje van mensen die ook conservatorium hebben gedaan en andere dingen zijn gaan doen. Af en toe spelen we samen. Ik heb niet meer de ambitie op het gebied van muziek die ik tien jaar geleden had. Het is prima zo.’
Dit artikel verscheen op 13 mei 2023 in de Gooi en Eemlander en is geschreven door Susanne van Velzen en is met toestemming gepubliceerd op de website van Tergooi MC.
E-mail nieuwsbrief