Interview: dermatoloog Alice Langeveld over de impact van welvaartsziekten op de huid

Interview: dermatoloog Alice Langeveld over de impact van welvaartsziekten op de huid

Dat leefstijl impact kan hebben op je huid is nauwelijks bekend, merkt Alice Langeveld. Ze werkt als dermatoloog en leefstijlcoach en behandelt dagelijks patiënten met huidaandoeningen die zijn terug te voeren op verschillende leefstijlfactoren. Ook ziet zij steeds meer patiënten die lijden aan ‘welvaartziekten’, zoals overgewicht en diabetes type 2.

Niet voor niets wordt de huid gezien als de spiegel van de gezondheid, vertelt dermatoloog Alice Langeveld, die al sinds 1997 als dermatoloog werkzaam is in Tergooi MC. In de loop van haar carrière raakt ze gefascineerd door de impact van leefstijlfactoren zoals stress, voeding en roken op de huid. Om te leren wat mensen zelf kunnen doen aan hun gezondheid en hoe je als arts je patiënt in dat proces kunt bijstaan, volgde ze de afgelopen twee jaar de opleiding tot leefstijlcoach.

Het is in haar ogen een gouden combinatie en ook een zeer noodzakelijke. Want doorgaan op dezelfde voet is geen optie. ‘Het aantal patiënten met welvaartsziekten neemt in de toekomst alleen maar toe. We worden met z’n allen steeds ouder en zijn tegelijkertijd steeds vaker ziek, soms al op jongere leeftijd. Dat moet keren want dit leidt tot onnodig leed en meer patiënten dan het ziekenhuis aankan.’

Vlekjes

Terug naar de poli dermatologie, waar de artsen regelmatig aan de huid van patiënten de eerste signalen zien van leefstijlgerelateerde ziekten, zoals welvaartsziekten ook worden genoemd. Langeveld herinnert zich een jonge patiënte, een meisje van een jaar of 17, met fors overgewicht en in haar hals zwarte, wratachtige huidafwijkingen. ‘Ze had acanthosis nigricans, een vrij zeldzame huidaandoening die kan voorkomen bij mensen die te veel suikers binnenkrijgen door de voeding en daardoor te veel insuline in het bloed krijgen. Voorheen zou ik misschien kort hebben gezegd: let even op wat je eet. Nu weet ik dat dit niet voldoende is. We moeten er meer aandacht voor hebben.’

Met dit meisje en haar moeder gaat Langeveld uitgebreid het gesprek aan over voeding. ‘Ze bleek veel cola en vruchtensappen te drinken. Ik heb haar uitgelegd dat haar huidprobleem waarschijnlijk zou verminderen als ze deze gewoonte drastisch zou aanpassen. Alle frisdranken zijn eruit gegaan. Dat hielp enorm. Na een tijdje ging het veel beter met het meisje en kwam ze op een gezonder gewicht.’

Psoriasis

Het voorbeeld van de jonge patiënte staat voor een trend die Langeveld al enige tijd ziet. ‘Neem diabetes type 2, dat noemden we vroeger ouderdomssuiker. We zien dit nu al optreden bij mensen vanaf 30, 40 jaar, soms al bij pubers. Echt ontzettend zonde. Dit zijn dingen die we kunnen voorkomen. Het lichaam is zo precair, als het eenmaal uit evenwicht is, wordt het moeilijk om het terug te draaien. Ik zie patiënten vaak bij verschillende specialisten komen voor steeds weer andere aandoeningen. Bijna de helft van mijn patiënten met psoriasis wordt niet alleen door een dermatoloog behandeld maar ook door andere specialisten zoals een cardioloog of een internist.’

‘Toen ik dat eenmaal doorhad, zag ik het steeds vaker. En ik dacht: waar zijn we nou mee bezig? Weer een zalfje, weer een pil voor steeds diezelfde patiënt die intussen onder mijn ogen steeds ongezonder wordt. Laten we kijken of we de patiënt kunnen begeleiden in het verbeteren van de eigen leefstijl, stap voor stap. En dát werkt.’

De dermatoloog zoomt in op de veelvoorkomende huidaandoening psoriasis ‘Dit is niet alleen een ziekte van de huid, maar ook een algemene ontstekingsziekte van het hele lichaam. Je merkt het niet, maar je lichaam is constant in een milde ontstoken toestand. Dit maakt het ontstaan van allerlei ziektes makkelijker, vooral ziektes die passen bij het metaboolsyndroom. Dit is een combinatie van ziektes als overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes type 2, hart- en vaatziekten en leververvettingen. Dit speelt bij rond 25 procent van de Nederlanders, vaak zonder dat men zich daarvan bewust is. Hierdoor lopen zij veel gezondheidsrisico’s.’

Leefstijlroer

Op tafel in een van de vergaderruimtes in Tergooi MC ligt een A4’tje met daarop een kleurige afbeelding: een roer van een klassiek schip. ´Dit is Het Leefstijlroer, een methode waar patiënten mee aan de slag kunnen’, vertelt Langeveld. ´Het roer staat symbool voor zelf de regie pakken. Dat geeft kracht.’ Ze wijst de pijlers een voor een aan: Voeding, Verbinding, Middelen, Beweging, Ontspanning en Slaap. ‘Door kleine verbeteringen in je leefstijl zul je merken dat je koers heel langzaam positief verandert. Je vaart niet langer richting het eiland van ziekte maar richting het eiland van gezondheid. Het gaat in kleine stapjes en je moet geduldig zijn.’

Grote stappen kunnen mensen maken op het gebied van voeding, gaat de dermatoloog verder. ‘We zijn in de afgelopen decennia zo gewend geraakt aan meerdere keren per dag kleine hapjes eten, tussendoortjes, zogenaamd gezond. Mensen lopen de hele dag te snaaien. Dat is zo slecht voor je. Je krijgt veel suikerpieken en daardoor veel insuline in je bloed dat het suikergehalte weer omlaag moet brengen. Hoge insulinespiegels zijn ongezond en zorgen er onder meer voor dat je makkelijker vet gaat opslaan. Met alle gevolgen van dien, óók voor je huid.’

‘Overgewicht kan de kans op meer dan tweehonderd ziektes vergroten’, vervolgt ze. ‘Mensen weten zo weinig over voeding, hebben geen idee dat slecht eten impact op je huid heeft, net als roken, te veel zon, stress, te lang en te heet douchen. Recent onderzoek uit Erasmus ziekenhuis Rotterdam toonde aan dat veel groente en fruit eten ook minder rimpels geeft, dit was met name bij vrouwen zichtbaar. Dezelfde onderzoeksgroep toonde aan dat hoe een jonger uiterlijk ook geassocieerd was met minder interne ziektes.’

Pakjes en zakjes

In haar ideale wereld koken mensen nooit meer met behulp van pakjes en zakjes, vol conserverings- en smaakmiddelen. ‘Tachtig procent van wat je in de supermarkt koopt, is bewerkte voeding en komt uit een fabriek. Onze darmbacteriën die heel belangrijk zijn voor onze gezondheid hebben juist vezels nodig uit onbewerkte voeding. Mensen weten het niet, hebben nooit iets gehoord over de rol van onze darmbacteriën in ons lichaam. Kinderen leren niet meer hoe ze een gezonde maaltijd moeten klaarmaken.’

‘Alles is gericht op gemak, snelle hap, kant-en-klaar, terwijl we zoveel mogelijk zouden moeten eten wat ons lichaam van oorsprong als voedsel kent, liefst zoveel mogelijk plantaardig, zoals volkoren granen, noten, groenten, fruit, peulvruchten desnoods een stukje goed vlees, eieren. Allemaal natuurlijke producten die goed zijn voor ons lichaam en ontstekingen remmen. Het zit zo ingenieus in elkaar. Als je iets meer van de achtergronden begrijpt, maakt je uiteindelijk gezondere keuzes. Ik pleit voor kooklessen en het vak gezondheidskunde op school, of in ieder geval voor ieder kind tussen de middag een gezonde warme maaltijd. En haal die snoepautomaten weg.’

Nu ze het toch over jongeren heeft. Sociale media. Nóg zo’n grote zorg van Langeveld. ‘Het veroorzaakt zoveel onrust en stress. Het is een enorme belasting voor onze jongeren, het zenuwstelsel staat hierdoor continu aan en er zijn te weinig rustmomenten. Stress is erg ongezond voor ons lichaam. Er worden slechte stoffen aangemaakt zoals cortisol, de bloeddruk gaat omhoog en het kan zich ook uiten in het verergeren van huidproblemen en andere ziektes.’

Medicatie

Moedeloos is Langeveld allerminst, want ze ziet regelmatig patiënten voorbijkomen bij wie het lukt de leefstijl aan te passen. Soms kunnen ze het daardoor met minder medicatie doen. Ook verwijst ze patiënten als het nodig is naar een leefstijlcoach, een psycholoog, een diëtist of adviseert ze mindfulness. Allemaal met de bedoeling grip te krijgen op hun leefstijl en daarmee zowel de huid als de algemene gezondheid te verbeteren. ‘We werken in Tergooi aan een speciaal leefstijlpunt, waar alle leefstijlkennis bij elkaar komt en waar artsen en verpleegkundigen patiënten naar kunnen verwijzen voor verder informatie en hulp.’

Ook voor ernstig zieke mensen heeft Langeveld een advies. ‘Of je nu ziek bent of niet, het is altijd verstandig om je lichaam in zijn meest optimale vorm te krijgen. We weten dat je dan behandelingen beter kunt doorstaan, sneller herstelt na een operatie en vaak je prognose kunt verbeteren. Dus zorg dat je gezond eet en voldoende slaapt, maak verbinding met mensen, zoek naar zingeving, drink zo min mogelijk alcohol, rook niet, beweeg voldoende, zoek ontspanning en vermijd stress.’

Dit interview is een publicatie van dagblad De Gooi en Eemlander. Het is geschreven door verslaggever Marjolein Vos en met toestemming gepubliceerd op de website van Tergooi MC. 

E-mail nieuwsbrief