‘Kippenvel’ op de IC: muziek voor ernstig zieke patiënten

‘Kippenvel’ op de IC: muziek voor ernstig zieke patiënten

In een van de tien kamers op de afdeling Intensive Care ligt Martijn Gebbink. Hij is halverwege de vijftig en getroffen door een herseninfarct. Hij ligt aan de beademing, maar is bij kennis. ‘De snelweg die contact houdt tussen de hersenen en het lichaam is beschadigd’’, legt intensivist Jeroen Heidt uit. ‘Dat noemen we een locked-in-syndroom. Communiceren gaat nu nog uitsluitend via oogcontact en het gelaat.’

Gitarist Kurt Efting loopt de kamer van Gebbink binnen en vraagt of meneer het op prijs zou stellen als hij voor hem speelt. Zijn zoon Tobias, die continu de hand van zijn vader vasthoudt, herhaalt de vraag. Zijn vader knikt. ‘Van welke muziek houdt u’, vraagt Efting. ‘Jazz, en klassiek’, antwoordt Tobias. Dan begint Efting te spelen en te zingen. Het gevoelige ‘Chanson d’amour’ klinkt door de kamer. Gebbink zucht diep. ‘Wil je dat hij stopt?’, vraagt Tobias tussendoor. Zijn vader schudt zijn hoofd, dus speelt Efting door. Er volgt een tweede nummer, ‘Fields of gold’ van Sting, een liedje dat de patiënt overduidelijk raakt. Hij snikt een paar keer, zijn hand nog altijd in die van zijn zoon.

Gespannen

‘Prachtig’, zegt Efting later op de gang. Even daarvoor heeft hij uitgelegd dat het iedere keer weer een verrassing is hoe patiënten en familie reageren op de muziek. ‘De sfeer op de IC is best gespannen. Mensen liggen hier in heel moeilijke omstandigheden, overal zie je toeters en bellen. Er is weinig ruimte voor menselijke gevoelens. En dan is daar ineens muziek, wordt er een stuk gespeeld dat ontroert. Muziek kan onweerstaanbaar zijn, zeker als het live is. En als een patiënt dat moment beleeft met de familie erbij, dan zorgt dat voor een enorm diepe verbinding.’

Het idee om binnen Tergooi MC met MuzIC te gaan werken, komt van Christa Veldhuizen en Ineke Berendsen (ic-verpleegkundigen en lid van de werkgroep Muziek op de IC). ‘De eerste aanzet hiervoor was al in 2018 toen het personeelskoor zong op de Intensive Care. Dat was zo ontzettend mooi, we waren echt verrast van het effect van livemuziek op de patiënten. Toen dachten we: hier moeten we iets mee. Zo zijn we uiteindelijk bij MuzIC terechtgekomen, een fantastische stichting met professionele muzikanten die zijn opgeleid om voor kwetsbare patiënten te spelen.’

Veldhuizen vertelt over de reactie van patiënten op de muziek. ‘We horen later vaak terug dat ze het zo’n mooie ervaring vonden, dat het even niet over de ziekte ging, hoe fijn het was om even uit die heel moeilijke situatie te worden gehaald.’ Janeska Achterberg, secretaresse en zorgassistent, ziet regelmatig dat muziek de patiënten helpt om verdriet los te laten. ‘Dat krijg je met woorden niet voor elkaar.’

Wakker

Hoe belangrijk dat is, weet ook intensivist Heidt. ‘De patiënten die we hier verzorgen, liggen niet allemaal in coma. Sommige zijn helemaal bij kennis, andere zijn in de war door ziekte of medicatie. Er zijn ook patiënten die bezig zijn wakker te worden.’

Hij vertelt dat patiënten op de IC altijd naar hun eigen favoriete muziek kunnen luisteren. Maar livemuziek brengt nog iets extra’s, omdat er ook sprake is van interactie tussen patiënt en muzikant. ‘Het effect op deze mensen is heel speciaal. Er verschijnt een lach op hun gezicht, vaak gaan hun voeten of handen meebewegen op de muziek. We zien ook dat ze rustiger ademen, de hartslag normaliseert, dat de bloeddruk daalt, patiënten minder verward zijn en er minder pijnstilling nodig is. Er zijn verschillende studies die het gunstige effect van muziek aantonen.’ Hij legt uit dat muziek aan het bed past binnen de humanisering van de zorg. ‘Zorg waarbij de mens centraal staat. Daar besteden we binnen Tergooi MC ook veel aandacht aan.’

Heidt draagt MuzIC een warm hart toe. ‘In mijn vrije tijd ben ik bassist. Ik weet wat muziek bij mensen kan losmaken. Mensen kunnen kracht halen uit muziek. Als je dat érgens nodig hebt, dan is het hier. Wij kunnen nog zoveel goede behandelingen geven, als de patiënt het opgeeft, wordt het een lastig verhaal. Muziek kan echt een verschil maken.’

Masker

Op de gang klinkt geschreeuw van een patiënte. Verpleegkundigen lopen haar kamer in en uit. ‘Mevrouw is totaal in paniek.’ De gitarist wordt erbij geroepen. Bekend is dat mevrouw van Elvis Presley houdt en dus pakt Efting er een nummer van The King bij: ‘Falling in love’. Terwijl hij zingt, kalmeert de patiënte meteen, sterker nog, ze begint mee te zingen. ‘Ik sta hier gewoon met kippenvel’, zegt een verpleegkundige die net tevergeefs met twee collega’s heeft geprobeerd om mevrouw zuurstof te geven. ‘Ze trok steeds het zuurstofmasker van haar gezicht terwijl ze zo benauwd was, maar laat het masker nu zitten. Echt heel bijzonder dit.’

Dit interview is een publicatie van dagblad De Gooi en Eemlander. Het is geschreven door verslaggever Marjolein Vos en met toestemming gepubliceerd op de website van Tergooi.nl.

E-mail nieuwsbrief