Sepsis-calculator

Sepsis-calculator belangrijk wapen in de strijd tegen onnodig antibioticagebruik bij pasgeborenen

Pasgeborenen krijgen onnodig vaak antibiotica toegediend omdat de arts sepsis vermoedt. Sepsis is een levensbedreigende ontregeling van het lichaam, vaak in reactie op een bacteriële infectie. Met behulp van de sepsis-calculator kan de onnodige toediening van antibiotica op veilige wijze bijna halveren, ontdekte Niek Achten. Hij promoveerde 12 februari op dit onderzoek waarvan de kiem in Tergooi ligt. Hij werd hierin begeleid door kinderarts, prof. dr. Frans Plötz.

Ongeveer vijf procent van de baby’s krijgt antibiotica, vertelt Niek Achten. “Achteraf blijken de meesten helemaal geen sepsis te hebben gehad.” De onderzoeker ontdekte dat het gebruik van antibiotica bijna gehalveerd kan worden wanneer kinderartsen gebruik maken van een sepsis-calculator. “Dat is een computermodel waarmee je voor iedere pasgeborenen afzonderlijk het risico berekent hoe groot de kans is op sepsis. Daaruit volgt het advies om wel of niet te starten met antibiotica.”

Lees ‘A Calculated Risk’, het proefschrift van Niek Achten

Zeldzaam

Het probleem is dat sepsis zeldzaam is. Slechts één op de duizend pasgeborenen ontwikkelt een sepsis. Niek Achten: “Veel pasgeborenen vertonen verschijnselen die erg veel lijken op die van sepsis. De arts heeft in zo’n geval maar enkele uren om te beslissen of hij antibiotica zal toedienen. De pasgeborenen hebben een beperkt immuunsysteem en weinig reserves. Dan kan een sepsis binnen enkele uren tot dagen dodelijk aflopen. En het maken van een kweekje van de bacteriën in het laboratorium om te kijken of er echt sprake is van sepsis kost dagen tijd. De arts neemt daarom geen risico en geeft antibiotica. Better safe than sorry, luidt de motivatie. Maar antibiotica heeft een keerzijde. De pasgeborene wordt weggehaald bij de moeder om in het ziekenhuis een infuus en bloedafname te krijgen. Ook op de lange duur kan antibiotica negatieve gevolgen hebben. Bijvoorbeeld een duidelijke verandering in de darmflora van het kind. En jaren later zijn er nog verhoogde risico’s, zoals auto-immuunziekten.”

Spectaculaire resultaten

Promovendus Achten besloot in 2015 in Tergooi te onderzoeken of de sepsis-calculator die kort daarvoor in de Verenigde Staten ontworpen was, artsen inderdaad beter zicht geeft op de vraag of een pasgeborene lijdt aan sepsis. De calculator staat online en de arts voert anoniem de zichtbare ziekteverschijnselen bij het kind in, bijvoorbeeld een snelle ademhaling. De calculator neemt ook andere verdachte gegevens mee in zijn oordeel, zoals zwangerschapsduur en koorts bij de moeder tijdens de bevalling. Het resultaat was tamelijk spectaculair. “Ik ontdekte dat artsen die de calculator gebruiken, 44 procent minder vaak besluiten tot antibiotica en dat dit niet gepaard ging met achteraf alsnog moeten starten met antibiotica omdat de pasgeborenen toch ziek werden”, aldus Achten.

Daarnaast onderzocht Achten of de sepsis-calculator ook leidt tot minder ziekenhuiszorg en kosten. Hij ontdekte dat invoering van de sepsis-calculator bij baby’s die op tijd zijn geboren, leidt tot flinke afname van medische zorg. Zo waren er minder bloedtesten nodig en was de ziekenhuisopname korter. Per baby levert dit gemiddeld een besparing 207 euro op. Omgerekend naar alle patiëntjes in Nederland zou dat een kostenbesparing van €11.5  miljoen per jaar zijn.

Lees ook: Tergooi kinderarts Frans Plötz benoemd tot bijzonder hoogleraar in Amsterdam UMC

E-mail nieuwsbrief