TranslateZiekte van Wernicke
De ziekte van Wernicke of Wernicke encefalopathie is een ziekte van de hersenen door een ernstig tekort aan vitamine B1. Door dit vitaminetekort (thiamine) kunnen in de hersenen bloedinkjes en bloedvatveranderingen ontstaan. Ook kunnen zenuwcellen en zenuwvezels beschadigen. Het gebrek aan vitamine B1 is zo ernstig dat de hersenen niet meer goed kunnen functioneren. Het komt bijvoorbeeld voor bij overmatig alcoholgebruik. De ziekte kan levensbedreigend zijn. Snel herkennen en snel behandelen van de ziekte is belangrijk.
Waar komt de naam van deze ziekte vandaan?
Oorzaken
Mensen die ernstig verslaafd zijn aan alcohol, zorgen niet goed voor zichzelf. Ze verwaarlozen zichzelf, eten vaak langdurig slecht en braken veel. Bij alcoholisten die onvoldoende of enkele weken bijna niet eten, ontstaan tekorten aan vitamines en mineralen. Een ernstig tekort aan vitamine B1 (thiamine) heeft grote gevolgen. Het lichaam heeft deze vitamine nodig om koolhydraten, vetten en eiwitten om te zetten in energie.
Het tekort aan vitamine B1 kan ontstaan doordat het lichaam door de slechte voeding te weinig van deze vitamine binnenkrijgt. Ook kan door chronisch alcoholgebruik het spijsverteringskanaal beschadigen. Het lichaam kan dan minder vitamine uit de voeding opnemen. Alcohol kan ook de lever beschadigen (levercirrose). De lever kan dan minder van het noodzakelijke vitamine opslaan, terwijl bij de verbranding van alcohol – dus bij het proces om de alcohol in het lichaam onschadelijk te maken – juist extra vitamine B1 nodig is. Er is dus een tekort, terwijl juist meer van dit vitamine nodig is.
Prognose
De prognose van het syndroom van Wernicke hangt vooral af van de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. In 80 tot 90 procent van de gevallen is het syndroom van Wernicke een voorbode voor het syndroom van Korsakov. Bij het syndroom van Korsakov treden blijvende geheugenstoornissen op. Deze geheugenstoornissen kunnen zelfs uitgroeien tot dementie.
De acute hersenziekte van Wernicke kunnen we vaak genezen, maar het syndroom van Korsakov kunnen we niet altijd voorkomen. Na het doormaken van de ziekte kunt u last blijven houden van neurologische restverschijnselen. De gevolgen zijn voor iedereen anders en kunnen ernstig en minder ernstig zijn.
Klachten
Bij de ziekte van Wernicke treden symptomen vaak plotseling op.
- Het meest bekende symptoom is een ongecontroleerde motoriek. Het evenwicht is verstoord. Patiënten met deze motorische stoornis gaan breed lopen; dit noemen we ook wel een gangspoor. Ze vallen regelmatig. Ook hebben ze vaak een pijnlijk gevoel onder de voetzolen en in de kuiten.
- Ook komt het veel voor dat de oogspier verlamt, waardoor deze mensen dubbel gaan zien. De oogbal kan ook ongecontroleerd gaan bewegen.
- Er kunnen geheugenproblemen en oriëntatiestoornissen ontstaan.
- In een acuut stadium kunnen ook gehoorverlies, epilepsie, lage bloedruk, snelle hartslag, onderkoeling en bewustzijnsstoornissen optreden. Deze bewustzijnsstoornissen kunnen variëren van delier tot coma. Een delier is een plotselinge verwardheid die binnen enkele uren tot dagen ontstaat. Iemand met een delier kan opgewonden en onrustig zijn, of juist stil en teruggetrokken.
Onderzoek
Het vaststellen van de ziekte van Wernicke is niet eenvoudig. De diagnose kan gemakkelijk worden gemist. Alcoholverslaving leidt tot allerlei ziektebeelden en lichamelijke klachten. De aandacht gaat dan uit naar die klachten en niet naar eventuele symptomen van Wernicke. Hierdoor is het soms lastig de ziekte van Wernicke vast te stellen.
Het stellen van een diagnose gaat daarom volgens een aantal criteria. Zo luisteren we aandachtig naar het verhaal van de patiënt. Het is belangrijk dit verhaal te controleren op de echtheid ervan en eventuele verzinsels eruit te filteren. Ook observeren we het gedrag van de patiënt en letten we op eigenaardigheden. Daarnaast proberen we zo betrouwbaar mogelijk het alcoholgebruik van de patiënt in kaart te brengen. Ook dit is niet altijd gemakkelijk.
De arts verricht een lichamelijk en neurologisch onderzoek. Ook maken we een CT-scan van het hoofd en nemen we bloed af.
Behandeling
Als de arts bij u acute Wernicke encefalopathie heeft vastgesteld, nemen we u voor behandeling op in ons ziekenhuis. U komt dan op de verpleegafdeling Neurologie.
- U krijgt 3 tot 5 dagen drie keer per dag 500 mg vitamine B1 (thiamine) toegediend via een infuus.
- Daarnaast krijgt u driemaal daags vitamine B-complex forte en eenmaal daags vitamine C 500 mg. Dit krijgt u via tabletten aangeboden.
- Als u erg ziek bent, kan het nodig zijn dat we belangrijke lichaamsfuncties preventief via een monitor bewaken. De verpleegkundige houdt dan uw hartslag, bloeddruk en het zuurstofgehalte in uw bloed in de gaten. Daarnaast controleren we regelmatig uw temperatuur en uw bewustzijn. Een fysiotherapeut helpt u om weer in de been te komen en geeft u hierover advies. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met suikers. Suikers kunnen uw klachten ernstig verergeren. Daarom vragen we altijd een diëtist om u te adviseren over een goede en evenwichtige voeding.
De neurologische stoornissen kunnen na toedienen van thiamine binnen enkele uren tot dagen verdwijnen. Als na 3 tot 5 dagen geen verbetering optreedt, moeten we opnieuw bekijken wat voor u de beste behandeling is. Als de behandeling wel tot verbetering leidt, gaan we hiermee door tot geen verdere klinische verbetering meer optreedt.