Zelf de huid onderzoeken

na weghalen melanoom

Lees voor
Print

Zelf de huid onderzoeken na weghalen melanoom

De meeste mensen genezen als een melanoom weggehaald is. Maar er is een kleine kans dat de ziekte terugkomt. Of dat er een nieuw melanoom ontstaat. Controleer uw huid en lymfeklieren daarom regelmatig. Maak altijd een afspraak bij uw arts als u iets ziet of voelt dat u niet helemaal vertrouwt.

 

Hoe groot de kans is dat u opnieuw een melanoom krijgt, ligt aan het soort melanoom. Als de ziekte terugkeert, gebeurt dit bij acht van de tien mensen binnen drie jaar na de behandeling. Ook heeft u vijf procent kans dat een nieuw, tweede melanoom ontstaat.

Waarom controleren

Kwaadaardige cellen kunnen losraken van een melanoom en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Dit gebeurt via lymfevaten of bloedvaten. De cellen kunnen zich ergens nestelen en uitgroeien tot een kwaadaardig gezwel. Dit noemen we een uitzaaiing. Het kan ook zijn dat een stukje van een eerder melanoom achterblijft. Die kan na een tijd weer uitgroeien. Of er kan een nieuw melanoom ontstaan.

Als kwaadaardige cellen zich verspreiden via het bloed kunnen ze bijvoorbeeld terechtkomen in de longen, lever, huid en hersenen. Dit type uitzaaiingen ontdekken we vaak laat. Ze zijn moeilijk te behandelen.

Veel patiënten ontdekken een uitzaaiing of nieuw melanoom zelf. De kans op genezing is het grootst als de ziekte vroeg wordt ontdekt.

Waar controleren

Waar het melanoom zat

Soms komt het melanoom terug op de plek waar die zat. Dit kan eruitzien als een donkerbruin, zwart, roze of rood vlekje in de huid. Ook kan de ziekte terugkeren als een harde knobbel onder de huid van het litteken. Kijk dus naar vlekjes en voel naar knobbeltjes.

Uitzaaiingen in de huid rond het litteken van melanoomoperatie. Uitzaaiingen in de huid rond het litteken van melanoomoperatie.

Lymfevaten

De lymfevaten lopen in of vlak onder de huid. De uitzaaiingen in deze vaten zien er vaak uit als vlekjes in de huid of als knobbeltjes vlak onder de huid. We zien ze vaak in het gebied tussen waar het melanoom eerder zat en de lymfeklieren. Let op donkerbruine, zwarte, roze of rode vlekjes en harde knobbeltjes onder de huid. Bekijk de huid hier zorgvuldig. Voel door met de vingers over de huid strijken.

Lymfeklieren

Een normale lymfeklier is 3 tot 15 millimeter groot, elastisch en bijna niet te voelen. Als de uitzaaiing groeit, wordt de lymfeklier groter en harder. Een lymfeklier met een uitzaaiing doet geen pijn. Het voelt aan als een harde knikker. U kunt de uitzaaiing voelen als deze ongeveer een centimeter groot is. Een lymfeklier wordt ook groter bij een infectie. Alleen doet de klier dan wel pijn en wordt die meestal na een paar weken weer kleiner. U kunt met platte vingers wat druk geven en zo zoeken naar harde ronde knobbels onder de huid.

Als een uitzaaiing in de lymfeklieren ontstaat, is dat meestal in de lymfklieren die het dichtst in de buurt liggen waar het melanoom zat:

  • Bij een melanoom op een arm of been is dat in de oksel of lies van die arm of dat been.
  • Bij een melanoom op het hoofd zijn dit de halsklieren.
  • Bij een melanoom op de romp kunnen dit meerdere lymfeklieren zijn.

Uw arts kan u vertellen om welke lymfeklieren het bij u gaat. Hij of zij legt uit hoe u het onderzoek bij uzelf moet doen. Belangrijk: vergelijk beide kanten met elkaar, dan voelt u het verschil beter.

Opgezette lymfklier in de hals bij een vrouw met een melanoom op het hoofd. Deze is te zien. Meestal zijn ze alleen te voelen.

Tweede melanoom

Mensen die een melanoom hebben gehad, hebben iets meer kans om een tweede melanoom te krijgen. Deze kans is gemiddeld vijf procent. Het ligt aan het type huid en erfelijke aanleg. Ook speelt de hoeveelheid zon die uw huid heeft gehad een rol. Het is daarom slim uw huid regelmatig te controleren. Een melanoom kan overal op de huid ontstaan. In een moedervlek die u al heeft en in de rest van de huid.

De donkere plekken in deze lichtbruine moedervlek zijn verdacht.

Onrustige of verdachte moedervlek

Een moedervlek is onrustig of verdacht als de moedervlek:

  • dikker, groter of donkerder wordt
  • een andere vorm krijgt, vooral als een gekartelde rand ontstaat
  • een rode rand krijgt
  • jeukt
  • opeens bloedt
  • een zweertje of een korstje heeft
  • nieuw ontstaat als u ouder dan dertig bent

Is bij u sprake van één van de genoemde punten? Dan is de moedervlek onrustig, maar nog niet meteen verdacht. Dat is de moedervlek wel als drie van de genoemde punten bij u gelden. Spontaan bloeden of een zweertje zijn erg verdachte kenmerken. Is dit bij u zo? Maak dan een afspraak bij uw behandelaar om de moedervlek te laten bekijken.

Deze moedervlek was eerst ovaal. De moedervlek werd donkerder, kreeg een korstje en een rode uitloper.

Alle moedervlekken op de foto’s hebben een grillige vorm, hebben geen gelijke vorm en hebben verschillende kleuren pigment. Ook zijn ze relatief groot. Dit zijn allemaal melanomen.

In deze moedervlek ontstonden donkere plekken en een grillige rand.

Hoe de huid onderzoeken

Kies een rustig moment uit om uzelf te controleren. Bekijk en voel over de huid over het hele lichaam. Vergeet ook de voetzolen, handpalmen, huid tussen de tenen en vingers, hoofdhuid en geslachtsdelen niet. Sommige plekken zijn voor uzelf moeilijk te zien. Uw rug bijvoorbeeld. Ook deze plekken moet u goed onderzoeken. Dat kan op verschillende manieren:

Met hulp van iemand anders

Heeft u iemand die u kan helpen om uw huid te onderzoeken? Vraag dan wel steeds dezelfde persoon. Die merkt het dan sneller op als er iets veranderd is. Vraag deze persoon gerust om een keer mee te gaan naar uw arts of behandelaar. Die geeft dan uitleg.

Zelf, met spiegels

Onderzoekt u uw huid alleen? Dan kunt u twee spiegels gebruiken om de plekken te onderzoeken die moeilijk te zien zijn. Gebruik een grote spiegel en een handspiegel. Het is misschien even oefenen om alle delen van de huid goed in beeld te krijgen.

Stap 1

Bekijk in de spiegel zorgvuldig de voor- en achterkant van uw lichaam. Daarna de zijkanten. Houd de armen omhoog. Bekijk daarna de armen helemaal, ook aan de handen, handpalmen, nagels en de huid tussen de vingers.

Stap 2

Voor de achterkant van de benen en de voeten kunt u het beste gaan zitten. Gebruik eventueel een kleine spiegel om de onderkant van uw voeten te bekijken. Vergeet niet om ook de nagels van de tenen te bekijken en de huid tussen de tenen.

Stap 3

Voor de achterkant van de nek en het hoofd gebruikt u een kleine en een grote spiegel. Strijk door het haar om ook de hoofdhuid te zien. Lang haar kunt u met een föhn opzij blazen.

Stap 4

Bekijk met een kleine handspiegel de onderrug en billen.

Stap 5

Kijk in de mond. Beoordeel de slijmvliezen in de mondholte. U kunt hiervoor een zaklamp gebruiken.

Foto’s maken

Sommige mensen hebben veel moedervlekken. Dan kan het moeilijk zijn veranderingen te zien. Foto’s kunnen dan helpen.

Moedervlekken noteren

Het is verstandig om de moedervlekken te meten en alles te noteren:

  • de datum
  • de afmeting
  • eventuele bijzonderheden

Download daarvoor het formulier hieronder. Geef uw moedervlekken in de tekening aan op het lichaam of hoofd en geef ze een nummer.

Download formulier moedervlekken noteren

Hoe vaak controleren

Niet iedereen moet de huid even vaak controleren. We raden u wel aan om controles regelmatig te doen. Bijvoorbeeld een keer per maand. Vraag uw arts hoe vaak voor u het beste is.

Als u iets vindt

Vindt u een vlekje of knobbeltje dat u niet vertrouwt? Neem dan contact op met de polikliniek Dermatologie voor een extra afspraak. Wacht niet tot u een afspraak heeft staan voor controle. We bekijken uw huid dan binnen een paar dagen. Als u ver weg woont, maakt u een afspraak bij uw huisarts. Twijfelt u? Ook dan is het verstandig om contact te zoeken. We zien u liever tien keer voor ‘niets’ dan één keer te laat.

Wat vindt u van deze informatie?

Vorige pagina