Kolfboek en kolfdagboek

Home > Patienteninformatie > Kolfboek en kolfdagboek

Kolfboek en kolfdagboek

Kolven is het op gang brengen of houden van de melkproductie met een kolfapparaat of met de hand om voedingen die je niet zelf kunt geven te overbruggen. Hier geven we je enkele richtlijnen die je helpen bij het kolven.

Moedermelk is de beste en meest natuurlijke voeding die een baby kan krijgen. Het verkleint de kans op het ontwikkelen van allergieën en versterkt de afweer.

Waarom afkolven?

Er kunnen verschillende redenen zijn om moedermelk af te kolven en te bewaren.

Als de baby niet binnen zes tot twaalf uur na de geboorte effectief aan de borst heeft gedronken is het verstandig te starten met kolven om de melkproductie op gang te brengen.
De baby is te vroeg geboren (prematuur), ligt op de couveuseafdeling en is niet in staat (alle) voedingen zelf te drinken.
Als de baby op de couveuseafdeling ligt en nog niet effectief zuigt, is het goed om na te kolven om de borsten goed leeg te maken en de aanmaak van moedermelk te stimuleren.
De moeder gebruikt (tijdelijk) medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de baby.
Stimulans bij te weinig melkproductie.
Bij erg pijnlijke tepels/tepelkloven kun je 24 uur kolven om de tepels rust en kans op genezing te geven. Bij het herstarten van de borstvoeding wel alert zijn op de juiste manier van het aanleggen van je baby aan de borst omdat dit meestal de oorzaak van tepelkloven is.

Kolven: hoe doe je het?

Hoe bereid je je goed voor?

Zorg voor iets te drinken binnen handbereik. Veel moeders krijgen dorst tijdens het kolven.
Handen wassen en goed nadrogen.
Zet alle spullen die je nodig hebt binnen handbereik.
Voor het bevorderen van de toeschietreflex kun je:
• een foto van de baby bij je neerzetten;
• in de buurt van de baby kolven indien mogelijk;
• denken aan de baby;
• vijf minuten vóór het kolven warme kompressen op de borsten leggen; dan gaat de melk makkelijker stromen.
Voordat je gaat kolven masseer je beide borsten door te kloppen/strelen/schudden.
Draai het kolfsetje op het flesje.
Bevestig de slang aan het apparaat.
Kies een ontspannen houding; leun iets voorover als dat mogelijk is.
Leg zo nodig een katoenen luier onder de borsten; deze vangt de gelekte melk op.

Hoe vaak moet je kolven?

Om de borstvoeding op gang te brengen liefst acht tot twaalf keer per dag waarvan één keer in de nacht. Het is verstandig om niet meer dan zes uur in de nacht tussen twee kolfsessies te laten. In de nacht is het prolactinegehalte het hoogst. Dit hormoon maakt de moedermelk aan.

Kolf zo vaak als je ook zou aanleggen.
Bij het niet willen toeschieten van de moedermelk kun je, wanneer alle adviezen niet helpen, een syntocinon neusspray proberen. Deze is alleen op recept verkrijgbaar.
Voor het kolven de borsten schudden, strelen, masseren zorgt dat de melk eerder gaat stromen.
In sommige situaties kan het medicijn domperidon de melkproductie verhogen. Je kunt dit overleggen met je huisarts. Deze kijkt of je dit medicijn kunt gebruiken.

Hoe lang moet je kolven?

Bij dubbelzijdig kolven is vijftien minuten voldoende. Door dubbelzijdig te kolven komt de melkproductie snel en beter op gang. Dit werkt tijdsbesparend.
Bij enkelzijdig kolven raden we je aan, om de productie goed op gang te brengen, regelmatig van borst te wisselen: bijvoorbeeld rechterborst vijf minuten, linkerborst vijf minuten, linkerborst drie minuten, rechterborst drie minuten, linkerborst twee minuten, rechterborst twee minuten.
Je kolft tot de straaltjes melk weer druppeltjes worden. Je kunt dan het beste nog één tot twee minuten doorgaan met kolven om deze druppeltjes calorierijke achtermelk op te vangen.

Wat is een goede werkwijze?

Plaats het kolfsetje zo op de borst dat de tepel goed in het midden van de kolf zit. Er zijn verschillende maten kolfsetjes, afhankelijk van de tepelgrootte.
Zet het kolfapparaat aan volgens het voorschrift van de elektrische kolf.
Draai eventueel de zuigkracht op na het toeschieten. Kolven mag geen pijn doen, hard zuigen geeft niet meer moedermelk.
Na het kolven eerst de zuigkracht stilzetten, het vacuüm verbreken en het kolfsetje van de borst nemen.
Een druppel moedermelk over de tepel verdelen en aan de lucht laten drogen (ter bescherming van de tepel).
Het flesje met afgekolfde moedermelk afsluiten en in de koelkast plaatsen, voorzien van datum, tijd en naam van de baby. Dit kan zowel op de afdeling Verloskunde als op de kinder/tienerafdeling.
Als je de voeding binnen zes uur aan je kindje gaat geven, hoeft de melk niet in de koelkast.
Na gebruik moet je de kolfset eerst met koud water omspoelen (de melkresten gaan dan makkelijker weg) en daarna met warm water (voor de hygiëne). Daarna nadrogen en bewaren in een katoenen luier.
De kolfset één keer per dag afwassen met afwasmiddel en goed naspoelen. Eventueel kan de kolfset één keer per 24 uur uitkoken.
Op de afdeling Verloskunde in Tergooi MC gebruiken we disposable kolfsets. Deze na één dag weggooien en nieuwe vragen.

Methoden van afkolven

Er zijn verschillende manieren om moedermelk af te kolven. Je kunt moedermelk afkolven met de hand of met behulp van een kolfapparaat.

Kolven met de hand

Vooraf kun je de borst kort masseren. Dit zorgt ervoor dat de melk gemakkelijker toeschiet.
De vingers liggen ongeveer 2,5 centimeter achter de tepel op de tepelhof. Druk duim en vingers in één beweging richting borstkas naar elkaar toe en vervolgens richting de tepel.
Je kunt de hand steeds op een ander plekje van de tepelhof zetten, wanneer de melk minder hard stroomt. Je kunt dit meerdere keren herhalen. Zo komen alle melkklieren aan de beurt.
Als je wat meer ervaring hebt, voel je ook waar er nog melk zit, of waar de meeste melk al weggekolfd hebt. Als de melkstroom aan de ene borst stopt kun je de andere kant masseren en afkolven.
Ook als je het gevoel hebt dat er nog melk in de borsten zit, maar het er niet meer zo gemakkelijk uitkomt, kun je weer de massage toepassen. Vaak gaat de melk daarna wel weer stromen.

Kolven met de professionele Symphony kolf

Op de afdeling kun je gebruik maken van de Medela Symphony plus kolf. Dit is een professionele dubbele elektrische kolf. Deze kolf kun je 24 uur per dag huren. Welke manier van kolven je kiest, is afhankelijk van de reden waarom je gaat kolven. Als je vaak moet kolven, raden we je een elektrische kolf aan.

Als je de productie op gang moet brengen met alleen kolven is een professionele kolf huren de eerste twee weken vaak de beste optie. Als de productie goed op gang is zou je eventueel een kolf kunnen aanschaffen. Dit kan je eventueel overleggen met de lactatiekundige. Los van de manier van kolven is het belangrijk dat je je realiseert dat kolven een vaardigheid is die je moet leren. Bovendien duurt het normaal gesproken een aantal dagen voordat de melkproductie goed op gang is. De eerste keren dat je gaat kolven, komen er misschien niet meer dan enkele druppeltjes moedermelk. Dit is heel normaal. Je kunt ook kolven met de hand. Dit lijkt misschien moeilijk, maar vaak levert het in combinatie met elektrisch kolven meer productie op.

Afkolven met de Medela Symphony plus kolf

Kies een comfortabele zuigkracht die voor je het beste resultaat geeft en geen ongemak veroorzaakt. Kolven mag geen pijn doen.

Welk programma wanneer?

Het Symphony PLUS programma bestaat uit twee verschillende kolfprogramma’s. Het INITIATE kolfprogramma ondersteunt moeders die afhankelijk zijn van een borstkolf om de melkproductie met succes op te starten. Het MAINTAIN-programma is bedoeld om de melkproductie, nadat de deze op gang is gekomen, verder op te bouwen en in stand te houden. Zolang de melkproductie nog niet volledig op gang en stabiel is, adviseren we acht tot twaalf keer per dag te kolven waarvan één keer gedurende de nacht. Bij beide programma’s is het goed om de juiste kracht in te stellen. Je moet maximaal comfortabel kolven.

INITIATE

Gebruik het INITIATE-programma vanaf de geboorte:

tot je in elk van de laatste drie afkolfsessies een totale hoeveelheid van ten minste 20 ml hebt afgekolfd, of
gedurende de eerste vijf dagen. Als de melkproductie na vijf dagen niet op gang is gekomen, schakel je over op het MAINTAIN-programma
vanaf dag 2 kolf je nog vijf minuten na op het MAINTAIN-programma na het INITIATE-programma

Het INITIATE-programma loopt automatisch gedurende vijftien minuten met meerdere pauzes.

Het is belangrijk om het programma volledig af te maken. Aan het eind van het programma wordt ‘Programma gedaan’ op het display weergegeven. De borstkolf wordt automatisch uitgeschakeld. Wanneer de kolf automatische uitschakelt hoor je altijd een muziekje, ter indicatie dat het programma is afgelopen.

MAINTAIN

Gebruik het MAINTAIN-programma nadat de melkproductie op gang is gekomen:

nadat je in elk van de laatste drie afkolfsessies een totale hoeveelheid van ten minste 20 ml hebt afgekolfd, of
vanaf dag vijf (afhankelijk van wat het eerst is).

Ga door met afkolven totdat de borst leeg en zacht aanvoelt. Het kolfprogramma moet handmatig worden uitgeschakeld. Vraag je lactatiekundige, kraamverzorgende of verloskundige om meer informatie.

Wanneer de melk begint te stromen vóórdat de twee minuten durende stimulatiefase is afgelopen, kun je de ‘druppeltoets’ indrukken. Het kolfapparaat schakelt dan direct over naar de afkolffase.
Bij het stoppen van het afkolven zet je het apparaat eerst uit en verbreek je het vacuüm; dan pas de kolftrechter van de borst nemen.
Kolf zo mogelijk vlak vóór het rusten (slapen). De ontspannende werking van de borstvoedingshormonen bevordert het rusten/in slaap vallen.

Na het afkolven

Het bewaren van de moedermelk

Verse moedermelk hoef je niet in de koelkast te bewaren wanneer je het binnen 3 uur na afkolven aan de baby geeft.

Voor het gemak even alle feiten en regels op een rijtje:

MELK	TEMPERATUUR	TIJD
Verse moedermelk	koelkast ziekenhuis	niet langer dan 48 uur
Verse moedermelk	koelkast thuis	tot vijf dagen
Moedermelk	vriesvak koelkast	tot twee weken
Moedermelk	kleine vriezer	drie tot vier maanden
Moedermelk	diepvries constant max. -18°C	zes maanden of langer
Ontdooide moedermelk	koelkast	binnen 24 uur
Ontdooide moedermelk	kamertemperatuur	zo snel mogelijk geven

Het geven van moedermelk

Zorg ervoor dat de moedermelk vóór gebruik op de goede temperatuur is. Belangrijk is dat je de voeding voorzichtig opwarmt tot kamertemperatuur, tot maximaal 37 graden. Laat de temperatuur niet boven de 40 graden komen in verband met het verlies van antistoffen en voedingsstoffen. Laat de moedermelk vóór het invriezen eerst afkoelen, bij voorkeur in de koelkast.

Opwarmen van moedermelk kun je op verschillende manieren doen:

Ingevroren moedermelk bij voorkeur in de koelkast of onder de stromende kraan laten ontdooien. Niet ontdooien onder een hete kraan; hierdoor worden de antistoffen onwerkzaam.
De moedermelk opwarmen in een flessenwarmer (water in de flessenwarmer direct na gebruik weggooien).
Kleine hoeveelheden melk kun je onder een lauwwarm stromende kraan verwarmen.
Moedermelk bij voorkeur niet in de magnetron opwarmen. Het risico bestaat dat de moedermelk te warm wordt. Tevens is er sprake van verlies van waardevolle antistoffen.
Wanneer borstvoeding eenmaal opgewarmd is geweest, kun je het niet opnieuw opwarmen of invriezen. Je kunt het thuis maximaal één uur bewaren, daarna weggooien.

De keuze van de manier van voeden hangt af van de situatie van je kind. De lactatiekundige, kraamverzorgster of verpleegkundige geeft hierover uitleg en kan helpen bij het aanleren van bepaalde vaardigheden wat betreft het voeden van je kind.

Kolfdagboek

Dag 1

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Opmerkingen/Afspraken:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Advies:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Dag 2

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Dag 3

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Dag 4

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Dag 5

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Dag 6

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Dag 7

Aantal keer kolven	1	2	3	4	5	6	7	8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk

Overige informatie

Kolven en werken

Als je weer gaat werken, is het wettelijk geregeld dat je 25 procent van de werktijd mag besteden aan kolven en voeden (Arbobesluit Art. 1.1 lid 5c en Arbeidstijdenwet Art. 4.8). Dit mag totdat je kind negen maanden oud is. De werkgever is verplicht om deze tijd door te betalen. Als je er meer tijd voor nodig hebt is de werkgever niet verplicht de extra tijd door te betalen. Wil je langer dan negen maanden borstvoeding geven of kolven, dan moet je hierover goede afspraken maken.

Kolfapparaat huren/kopen

Als je naar huis gaat en je wilt thuis moedermelk blijven afkolven, kun je ervoor kiezen om een kolfapparaat te huren of te kopen. De lactatiekundige kan voorlichting geven over verhuur van een kolfapparaat en de aankoop hiervan. Bij de lactatiekundige in Tergooi MC is het ook mogelijk een kolf te kopen.

Nuttige adressen (waaronder kolfverhuur-adressen)

www.borstvoeding.com, het kenniscentrum over borstvoeding.
Borstvoedingsorganisatie La Leche League (LLL) is een wereldwijde vrijwilligersorganisatie van moeders voor moeders.

Kolfverhuur-adressen Gooi en omstreken

In Tergooi MC: www.borstvoedingscentrumhetgooi.nl
T 06 19 44 64 66 / T 06 44 98 66 54.
In Weesp bij verloskundige Debbie de Klercq
T 06 29 24 75 95
Medipoint www.medipoint.nl
Vegro Thuiszorgwinkel www.vegro.info

Contact

Heb je vragen over het kolven en/of de borstvoeding? Dan kun je contact opnemen met de lactatiekundigen. Deze komt, als je dat wilt, voor een consult bij je thuis. De kraamzorg heeft vaak een lactatiekundige in dienst. Kijk voor meer informatie op: www.borstvoedingscentrumhetgooi.nl

Contact

Wat vindt u van deze informatie?