TranslateMoedervlekken
Gewone moedervlekken zien eruit als bruine of zwarte vlekjes. Ze ontstaan als pigmentcellen zich ophopen in de huid. Vrijwel iedereen krijgt meerdere moedervlekken. Gemiddeld zo’n 25. Deze moedervlekken zijn goedaardig.
De medische term voor de goedaardige moedervlek is naevus of naevocellularis. Naast normale, goedaardige moedervlekken bestaan er ook onrustige moedervlekken. Die noemen we ook wel dysplastische of atypische moedervlekken. En er zijn kwaadaardige moedervlekken: melanomen.
Kenmerken
Gewone moedervlekken zien eruit als bruine of zwarte vlekjes. Ze zijn meestal vlak, maar steken ook wel eens iets uit. Of ze zijn duidelijk bol of hobbelig. Elke moedervlek kan er weer anders uitzien qua grootte, vorm of kleur. Wel is de vorm of kleur voor de hele moedervlek hetzelfde.
Onrustige moedervlekken
Een onrustige moedervlek is onregelmatiger van vorm en kleur. Bijvoorbeeld met verschillende tinten bruin naast elkaar. Vaak is ook een roodachtige verkleuring te zien. Meestal in de rand.
Kwaadaardige moedervlekken
Een kwaadaardige moedervlek (melanoom) is vaak groter dan een gewone moedervlek. De vorm is grillig en niet symmetrisch. Ook de kleur is anders. Naast bruin en zwart kan de moedervlek rood, paars, blauw, grijs of wit zijn. Of een mix van kleuren hebben.
Voorbeelden
|
|
|
|
Oorzaken
De meeste moedervlekken ontstaan als iemand tussen de drie en twintig jaar is. Heel soms heeft iemand al een moedervlek bij de geboorte. Dat noemen we een aangeboren of congenitale moedervlek. Als iemand ouder dan veertig is, kan het aantal moedervlekken weer afnemen.
Hoeveel moedervlekken iemand heeft, is erfelijk bepaald. Maar ook de hoeveelheid zonlicht op de huid speelt een rol. Is iemand in de eerste vijftien jaar van zijn of haar leven (te) veel in de zon geweest? Dan kan dat voor nieuwe moedervlekken zorgen.
Onrustige moedervlekken zijn goedaardig. Wel kan een onrustige moedervlek een voorloper zijn van een kwaadaardige moedervlek (melanoom). Een enkele keer kan een melanoom zelfs uit een gewone moedervlek ontstaan. De kans dat dat gebeurt, is heel erg klein. Minder dan één op een miljoen. Ook kan een melanoom ‘spontaan’ ontstaan uit huid die eerst normaal was.
Kans op een melanoom
Hoeveel kans u heeft om een kwaadaardige moedervlek te krijgen, is vooral erfelijk bepaald. U heeft meer kans als andere familieleden een melanoom hebben. Ook heeft u iets meer kans als u veel gewone moedervlekken heeft (meer dan honderd). Of als u vijf of meer onrustige moedervlekken heeft. Mensen met een bleke huid, sproeten of blond/rossig haar hebben ook iets meer kans op een melanoom.
Ook aangeboren moedervlekken kunnen in zeldzame gevallen kwaadaardig worden. Hoe groot die kans is, ligt aan hoe groot deze moedervlekken zijn. Is de aangeboren moedervlek kleiner dan de handpalm van een volwassene? Dan is de kans heel erg klein.
Een kwaadaardige moedervlek kan dus door veel factoren ontstaan. Op veel daarvan heeft u geen invloed. Maar wel op blootstelling aan zonlicht. Verbranding van de huid op jonge leeftijd maakt de kans op een melanoom groter. Bescherm vooral kleine kinderen daarom goed tegen de zon. Ga ook niet onder de zonnebank. Zo maakt u de kans op een melanoom kleiner.
Onderzoek
Let op als een gewone of onrustige moedervlek:
- groter wordt
- een andere kleur of meerdere verschillende kleuren krijgt
- een andere vorm krijgt (asymmetrisch of grillig)
- jeukt, steekt of pijn doet
- korstjes laat zien
- bloedt
Vaak is een verandering in de moedervlek onschuldig. Veranderen er meer dan twee dingen aan de moedervlek? Dan is het slim om naar de huisarts of dermatoloog te gaan. We kunnen dan onderzoeken of de moedervlek niet kwaadaardig wordt.
Een ervaren arts kan vaak zo zien of het om een gewone of een onrustige moedervlek gaat. En dus of het om een goedaardige moedervlek gaat. Soms gebruikt de arts daarbij een dermatoscoop. Dat is een apparaat die lijkt op een apparaat waarmee het oor of oog onderzocht wordt. Het kan de huid tientallen keren vergroten.
Twijfelt de arts of wordt gedacht aan een kwaadaardige moedervlek? Dan is altijd onderzoek onder de microscoop nodig. Daarvoor wordt de moedervlek onder plaatselijke verdoving weggehaald om te onderzoeken.
Behandeling
Een goedaardige moedervlek is een normaal verschijnsel en hoeft dus niet behandeld te worden. Soms wil iemand een moedervlek wel graag laten weghalen. Bijvoorbeeld omdat hij of zij de plek storend vindt. Dat weghalen kan op verschillende manieren. Meestal wordt gekozen voor wegsnijden of wegbranden. Is er een mogelijkheid dat het om een kwaadaardige moedervlek gaat? Dan zullen we de moedervlek wegsnijden en onder de microscoop onderzoeken.