Nierstenen

Veel mensen krijgen een niersteen omdat ze te weinig water drinken en daardoor te weinig plassen. De stoffen die voor nierstenen zorgen, zijn dan sterker geconcentreerd. En dat maakt de kans groter dat ze samenklonteren.

Het is moeilijk aan te geven hoeveel u moet drinken om genoeg te plassen. Dit komt omdat het vocht ook via andere wegen uit uw lichaam gaat. Let daarom op uw eigen plas. Hoe meer u drinkt, hoe helderder uw plas zal zijn. Heldere plas is goed. Probeer te zorgen dat uw plas niet donkergeel van kleur is. Goed verdunde plas is helder doorzichtig geel. Bijna als gewoon water.

Een richtlijn is om minimaal 2,5 liter per dag te plassen. U kunt een keer een plaslijst invullen. Zo ziet u wat u drinkt en hoeveel u plast op een dag.

Drink het liefst water. Probeer niet te veel sterke thee, ijsthee en zoete dranken te drinken.

• Goed: mineraalwater met bicarbonaat, citrusdrank (wel verdunnen)
• Redelijk: appelsap, gewoon mineraalwater
• Niet: koffie en zwarte thee (maximaal twee koppen per dag)

In plas zitten van nature stoffen die de vorming van nierstenen tegengaan. Een van de belangrijkste remmers van niersteenvorming is citroenzuur. Zorg dat u hier genoeg van binnenkrijgt. Citroenzuur zit vooral in citrusvruchten. U kunt de hoeveelheid citroenzuur van uw plas verder verhogen door producten te nemen waar veel kalium inzit. Kalium zit vooral in fruit en groente.

Door sommige gewoontes met eten neemt de hoeveelheid citroenzuur in uw plas af. En heeft u dus meer kans op nierstenen. Dat geldt vooral als u te veel vlees en zout neemt. We adviseren niet meer dan 100 gram vlees en niet meer dan 6 gram zout per dag te nemen. Een goed advies is om maar drie keer per week vlees bij de maaltijd te nemen. Een matige hoeveelheid zuivelproducten is goed, vooral tijdens de warme maaltijd.

• Goed: fruit, groenten, vegetarisch dieet
• Beperk: vlees (minder dan 100 gram per dag), bonen, champignons
• Niet: vis, ei, kaas, soja, sausjes en zout

Laat kinderen niet helemaal geen vlees of vis eten. Hierin zitten voedingsstoffen die voor hen belangrijk zijn.

Als eten en drinken niet genoeg helpen, kunnen we ook medicijnen geven die invloed hebben op de zuurgraad van uw plas.

Deze stenen komen het meest voor. Twee keer zo veel bij mannen als bij vrouwen. Calciumoxalaat vormt zich als calcium en oxalaat samenkomen. Als dit in uw plas gebeurt, vormen zich nierstenen.

U mag melkproducten nemen, maar neem liever niet meer dan twee eenheden per dag. Oxaalzuur zit in eten. Bijvoorbeeld in:

• verse bladgroenten (spinazie, postelein, zuring, andijvie, rabarber, raapstelen)
• knolgroenten (bieten, knolselderij en pastinaak)
• cacao, chocola en chocoladeproducten
• sojabonen en alles waar sojameel in verwerkt is, noten
• ijsthee en koffie (koffie het liefst met een wolkje melk)

Zorg dat uw plas helder blijft en dat u ongeveer 2,5 liter plast per dag. U kunt zorgen dat u minder calcium uitscheidt door minder zout en minder vlees te eten. U kunt ook zorgen voor meer citroenzuur in de plas door citrusvruchten te eten.

Calciumfosfaatstenen ontstaan door te hoge concentraties calcium en fosfaat in de plas. Neem niet meer dan 6 gram zout per dag in. Dan scheidt u niet te veel calcium uit. Neem ook niet meer dan 100 gram vlees per dag. Dat zorgt voor minder uitscheiding van fosfaat. Bij dit type stenen is het beter om juist geen citrusvruchten te nemen.

Urinezuurstenen komen vooral voor bij oudere mensen. Drie keer vaker bij mannen dan bij vrouwen. Urinezuurstenen ontstaan vaker bij overgewicht, jicht en als u plastabletten gebruikt. Deze stenen behandelen we vaak met medicijnen. Een operatie is dan niet nodig.

Zure urine kunt u voorkomen door minder vlees te eten en meer citrusvruchten. Ook wordt de urine minder zuur door citroenzuur. Afvallen helpt ook.

Deze stenen bestaan uit magnesium, ammoniak en fosfaat. Ze ontstaan door bacteriën in de urinewegen. Urineweginfecties zorgen voor veel ammonium en een lage zuurgraad van de urine. Bij deze stenen behandelen we eerst de steen zelf, daarna de urineweginfectie.

Deze stenen komen weinig voor. Ze komen door een erfelijke aandoening. Daardoor is de uitscheiding van aminozuur cystine in de plas sterk verhoogd. Het doel van de behandeling is cystine in de urine naar beneden te brengen. Dit kunt u zelf doen door drie tot vier liter per 24 uur te plassen.

Als de hoeveelheid citroenzuur in de plas hoog is, kunt u dit verlagen door een keer per dag een citrusvrucht te eten. Eet maximaal 100 gram vlees per dag en 6 gram zout. Dan is de cystine beter op te lossen in de urine.

Via de huid kunnen we geluidsgolven en trillingen op de steen richten. Zo kunnen we proberen die te vergruizen. De zandkorrels of kleine steentjes die overblijven, plast u zelf uit. Zie ook Behandeling met de niersteenvergruizer (ESWL).

Per behandeling behandelen we één steen. Via een infuus krijgt u een roesje en geven we u pijnstilling. Het uitplassen van de stukjes steen kan dagen tot weken duren. U krijgt medicijnen waardoor de urinewegen ontspannen. Dat maakt het makkelijker de steentjes uit te plassen. U krijgt ook pijnstillers mee naar huis.

Via de plasbuis en de blaas brengen we een instrumentje met een camera in. We gaan met de camera tot waar de steen zit. Soms kunnen we de steen in één keer weghalen met een vangnetje. Als de steen te groot, schieten we die eerst met een laser in kleinere stukjes. U bent tijdens deze operatie onder volledige verdoving (narcose).

Soms kunnen we tijdens de operatie niet bij de steen komen. We kunnen de steen dan niet weghalen. In dat geval plaatsen we een JJ-stent. Dit is een hol slangetje dat tussen de nier en de blaas komt. Zo kan de plas goed afgevoerd worden. De steen halen we tijdens een tweede operatie weg.

Via deze kijkoperatie probeert de uroloog via de rug door de huid bij de steen te komen. We noemen deze operatie ook wel een percutane nefrolithotrypsie (PNL). U bent onder volledige verdoving en ligt op uw zij en rug. We prikken de nier aan en brengen via een dunne naald een kijkbuis in. Als de uroloog de steen ziet, kan die weggehaald worden. Soms moeten we de steen eerst met trillingen kleiner maken.

U blijft twee tot drie dagen in het ziekenhuis. Niet altijd lukt het niet met één operatie. Dan moeten we u nog een keer opereren.