TranslateDe oogziekte van Graves
De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte. Dat wil zeggen dat het lichaam antistoffen maakt tegen (delen van) het eigen lichaam. Bij de oogziekte van Graves (ook wel Graves’ ophthalmopathie) zijn er afwijkingen aan de ogen, die samen kunnen gaan met problemen van de huid van het scheenbeen en -schildklier.
Niet alle personen met de ziekte van Graves krijgen ook Graves’ Ophthalmopathie (de oogziekte van Graves). Omgekeerd is niet bij alle patiënten met de oogziekte van Graves een afwijkende werking van de schildklier aantoonbaar. Kortom: de schildklier- en de oogklachten kunnen, maar hoeven niet tegelijkertijd voor te komen.
Klachten
Schildklier
- Een te snelle werking van de schildklier wordt ook wel hyperthyreoïdie genoemd. Het uit zich onder meer in een versnelde hartslag, trillende handen, transpireren, nervositeit, gewichtsafname bij een toenemende behoefte aan eten, vermoeidheid, hartkloppingen, kortademigheid bij inspanning en vergroting van de schildklier (struma).
- Een te langzaam werkende schildklier, dit wordt ook wel hypothyreoïdie genoemd. Hypothyreoïdie uit zich onder meer in vermoeidheid, traagheid, een tragere hartslag, heesheid, koude en droge huid, obstipatie en gewichtstoename.
Ogen
De oogafwijkingen zijn niet bij alle patiënten hetzelfde. Door de patiënt en door zijn of haar omgeving wordt het vaak als cosmetisch storend ervaren. Door het uitpuilen van de ogen kunnen ook afwijkingen optreden, zoals het uitdrogen van het hoornvlies. Dit leidt tot rode, droge en geïrriteerde ogen. Ook kan de oogzenuw als gevolg van de zwelling van oogspieren en orbitavet onder druk komen te staan. Bij patiënten met minimale uitpuilende ogen is de kans hierop groter.
Het is belangrijk dat er op tijd een behandeling komt om aantasting van het gezichtsvermogen en van het kleurenzien te voorkomen. De zwelling van de oogspieren kan ook een beperking van de oogbewegingen tot gevolg hebben. Dit leidt tot oogbewegingsstoornissen en dubbelzien.
Huid scheenbeen
Oorzaak
De directe oorzaak van de oogziekte van Graves ligt niet in het oog zelf, maar in de oogkas:
- Het vetweefsel en de oogspieren die voor de oogbewegingen zorgen kunnen ontstoken raken en opzwellen. Daardoor nemen zij meer ruimte in beslag, met als gevolg dat de ogen naar voren gedrukt worden.
- De uitpuilende ogen zijn samen met het opgetrokken bovenooglid de meest opvallende en bekende verschijnselen.
De oogziekte van Graves kent twee oorzaken voor een verminderde gezichtsscherpte:
- De eerste is het uitpuilen van het oog, waardoor de oogleden het hoornvlies niet meer bedekken. Het hoornvlies droogt uit en kan beschadigingen oplopen.
- De tweede oorzaak is een ernstige ontsteking van het vetweefsel en zwelling van de oogspieren. De oogzenuw in de oogkas raakt bekneld en functioneert minder goed. De patiënt zal slechter zien en kleuren minder helder zien, vooral rode tinten. Als deze toestand te lang duurt, beschadigt de oogzenuw zodanig dat de gezichtsscherpte blijvend verminderd zal zijn. Met aanvullend onderzoek kan worden nagegaan of de zenuw inderdaad in de knel zit.
Onderzoek
Indien de oogarts of orthoptist vermoedt dat u de ziekte van Graves heeft, maar ook als deze diagnose al gesteld is, wordt er in veel gevallen aanvullend onderzoek aangevraagd.
Het aanvullende onderzoek kan bestaan uit:
- USG-van de orbita (oogkas). Dit is een echo-onderzoek waarbij de dikte van de oogspier(en) gemeten kan worden.
- VER (Visual Evoked Response). Dit onderzoek wordt gedaan om de zenuwverbinding tussen oog en hersenen te beoordelen.
Of aanvullend onderzoek nodig is, is sterk afhankelijk van het complete beeld. Dat kan voor iedere patiënt anders zijn. Uw oogarts of orthoptist zal u hierin adviseren.
Behandeling
De eerste stap in de behandeling is het reguleren van de schildklierfunctie met behulp van medicijnen. Vaak kunnen kunsttranen de klachten verlichten, maar er kan ook een operatie aan de oogleden of oogkas nodig zijn. Indien nodig zullen er operaties aan de oogkas, oogleden en oogspieren plaatsvinden. De totale behandeling kan soms jaren duren, maar het eindresultaat is meestal bevredigend. Deze behandelingen dienen in een bepaalde volgorde, afhankelijk van de klachten, uitgevoerd te worden.
Oogkasoperatie
Een oogkasopeartie is een grote operatie met in meerdere of mindere mate kans op complicaties, afhankelijk van de gebruikte techniek. Deze complicaties kunnen onder andere zijn:
- Het ontstaan van dubbelzien of de toename ervan bij patiënten die al dubbelzien hadden, is de meest voorkomende complicatie.
- Verminderde gezichtsscherpte ten gevolge van een bloeding tijdens of na de operatie.
- Een doof gevoel rondom kaak/wang dat meestal binnen een aantal maanden verdwijnt.
Ooglidoperatie
Behandeling voor dubbelzien
De zwelling van de oogspieren kan een beperking van de oogbewegingen geven. Dit leidt tot pijnlijke oogbewegingen, scheelzien en dubbelzien. Afhankelijk van welke oogspieren niet meer goed functioneren, kan het dubbelzien naast elkaar, boven elkaar of schuin boven elkaar zijn. Het dubbelzien kan continu aanwezig zijn of alleen bij kijken in een bepaalde blikrichting. Het kan erger zijn bij vermoeidheid of juist ’s morgens bij het opstaan. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk in geval van dubbelzien. Naar aanleiding van het orthoptisch onderzoek zal de orthoptist u adviseren over welke behandelmethode voor u het meest geschikt is.
Een prismabril
Afdekken van een oog (occlusie)
Oogspieroperatie
Afhankelijk van de ernst van de situatie is het mogelijk dat er na de oogspieroperatie nog dubbelzien aanwezig is als men in een bepaalde blikrichting kijkt. Het is niet altijd mogelijk dit op te lossen. Uw behandelend orthoptist bespreekt met u welk resultaat u mag verwachten.
Bij de behandeling van de ziekte van Graves zal vrijwel altijd sprake zijn van samenwerking tussen internist of endocrinoloog, oogarts, eventueel KNO-arts en radiotherapeut.
Na de behandeling
De ziekte van Graves dooft in 50 procent van de gevallen na een aantal jaren vanzelf uit. De gevolgen verdwijnen helaas niet vanzelf. Afhankelijk van de ernst kan de totale behandeling soms een aantal jaren duren.