Uitdagingen en geleerde lessen Zorg Dichterbij

Home > Zorg Dichterbij > Evaluatie programma Zorg Dichterbij > Uitdagingen en geleerde lessen Zorg Dichterbij

Onze uitdagingen

Samenwerking tussen organisaties in de regio was een succesfactor van het programma Zorg Dichterbij, maar tegelijkertijd ook een uitdaging. Hieronder lees je meer over de grootste uitdagingen die we zijn tegengekomen en hoe we daarmee zijn omgegaan.

Tegenvallende resultaten in sommige use cases

Eén op de vier gestarte use cases stopte vroegtijdig. Dat is inherent aan innovatie en de werkwijze: door iets te onderzoeken en testen ervaar je immers of het werkt. Dat is tegelijkertijd de kracht van de werkwijze. Hierdoor liepen use cases die niet bleken te werken, niet eindeloos door en was voor alle betrokkenen duidelijk waarom het niet werkte.

Use cases stopten om diverse redenen

Gebrek aan tijd, mentale ruimte en/of draagvlak bij een vakgroep en/of projectteam.

Het is belangrijk om voor het begin van een use case te benadrukken dat het alleen kan slagen als er genoeg tijd en ruimte van het projectteam in wordt gestoken. Deze benodigde uren zijn ook zichtbaar in de projectaanvraag. Wanneer tijdens de use case bleek dat de benodigde uren er niet in werden gestoken, dan werd dit besproken met het projectteam. In veel gevallen konden er oplossingen worden bedacht, zoals uitbreiding van het projectteam. Was dit niet het geval, dan werd de use case vroegtijdig gestopt.

Transmurale samenwerking is ingewikkeld, zeker waar sprake is van meerdere vormen van financiering.

Het is belangrijk om vroegtijdig in gesprek te gaan met de zorgverzekeraar en zorgaanbieders over de mogelijkheden. Vervolgens kan gedurende de pilot worden gezocht naar structurele oplossingen.
Nieuwe vormen van financiering: (Secundaire) preventie is een essentieel onderdeel van het voorkomen van medisch specialistische zorg, tegelijkertijd is de financiering hiervan ingewikkeld. Ook als alle betrokkenen zien dat een preventieve aanpak loont, komt het door gebrek aan financiering vaak niet van de grond.

De nieuwe werkwijze verhoogde wel de kwaliteit van zorg, maar droeg niet bij aan de doelstelling van Zorg Dichterbij.

Bij een aantal use cases werd gedurende de pilotfase geconstateerd dat de nieuwe werkwijze niet zou leiden tot zorgverschuiving of -reductie, maar wel tot een hogere kwaliteit van zorg. In die gevallen is na de pilot de opdracht teruggegeven aan de vakgroep en hebben zij zelf bekeken hoe dit op te pakken.

Technische dilemma’s en digitale vaardigheden bij bijvoorbeeld videoconsulten. Niet elke vorm van digitale zorg werd een succes.

In een aantal gevallen was de technische oplossing niet voldoende passend bij het zorgpad of de doelgroep. Dan werd gekeken of een andere applicatie beter paste.
Het videoconsult is een mooie maar kwetsbare oplossing. Wanneer het videoconsult niet tot stand komt, wordt de patiënt gebeld. Ook wil een aantal artsen graag de uitslag kunnen delen, de mogelijkheden daarvoor zijn vooralsnog zeer beperkt. Deze knelpunten leidden ertoe dat een aantal use cases is gestopt of dat men is overgegaan op telefonische consulten. Met de ervaringen uit Zorg Dichterbij wordt voor 2023 een Tergooi-brede aanpak voor de implementatie van BeterDichtbij opgesteld waarin ook hier aandacht aan wordt besteed.

Zorgvernieuwing die op korte termijn leidt tot extra kosten die pas op langere termijn elders worden terugverdiend, zijn lastig in de begroting in te passen.

Zie ook onder het kopje bekostiging van zorgvernieuwingen.

Voor een overzicht van alle use cases die gestopt zijn, kijk hier.

Borging van resultaten

Continuïteit is belangrijk bij het opzetten en borgen van de resultaten. Sommige use cases hadden te maken met meerdere scrummasters, waardoor de continuïteit in het gedrang kwam.

Tegelijkertijd hebben we als Tergooi MC en als regio veel use cases weten af te ronden en in te bedden. Hoe concreter de werkafspraken hierbij waren, hoe makkelijker de borging. Bij de use cases rond videobellen zien we dat technische problemen, wijzigende wetgeving, maar ook digitale vaardigheden maakten dat er soms werd teruggegrepen op fysieke of telefonische consulten.

Daarnaast is het uitdagend om zorgvernieuwing als thema en de opgedane kennis te borgen wanneer het programma Zorg Dichterbij eindigt. Er zullen nieuwe routes moeten komen voor het doorvoeren van zorginnovaties.

Bekostiging van zorgvernieuwingen

Zorgvernieuwing leidt vaak ook tot kostenverschuiving. Deze kostenverschuiving blijkt niet altijd uitvoerbaar in de praktijk. Afgesproken is dat vrijgevallen omzet binnen de vakgroep opgevuld kan worden, maar omzetverschuiving tussen vakgroepen/afdelingen is veel ingewikkelder.

Onze ervaring is dat use cases binnen één vakgroep relatief eenvoudig uit te voeren en op te schalen zijn. Maar wanneer er meerdere vakgroepen betrokken zijn, wordt het al ingewikkelder, aangezien dat leidt tot een verschuiving van de budgetten.

Daarnaast waren er use cases die op korte termijn extra kosten met zich meebrachten, terwijl de verlichting bij de vakgroepen pas veel later zichtbaar zou worden en daardoor moeilijk concreet gemaakt kan worden. Voorbeeld hiervan is het GEM-team: extra zorg op de SEH leidt tot minder of geen opnames in Tergooi MC. Dit betekent dat er een structurele verschuiving van kosten moet komen om het GEM-team te financieren. De financiering hiervan is complex. Voor een aantal andere, vergelijkbare, use cases is het nog niet gelukt om hier een passende oplossing voor te vinden.

In een aantal gevallen kon een ombuigingsvergoeding tijdelijk verlichting bieden, met deze tijdelijke financiering ontstaat tijd om bestaande zorgkosten af te bouwen.

Ook zijn er voorbeelden waarbij zorg geleverd kan worden in of door de VVT, maar waarbij de financiering is gekoppeld aan een DBC. Bijvoorbeeld wanneer een patiënt het ziekenhuis verlaat en vervolgens zorg thuis ontvangt. De medisch specialist blijft eindverantwoordelijk en daarmee blijft ook de DBC in stand. Tegelijkertijd maakt ook de thuiszorg eigen kosten en is het niet altijd duidelijk binnen welke kostenstructuur medicatiekosten vallen. Deze drempel belemmert de zorgvernieuwing en het is van belang om hier tijdig de financier bij te betrekken.

Om in de toekomst echt zorgverschuiving tot stand te laten komen, moet het financiële landschap mee innoveren. Bij een regiobreed vervolg, vraagt dit extra aandacht.

Tijd van zorgprofessionals

Innovatie kost tijd. Dat kan niet zonder de inbreng van de professional, vandaar dat voor hen de projecttijd werd vergoed. Maar ook dan was het soms lastig om een vast moment te vinden voor de (online) afspraken, zeker wanneer meerdere zorgprofessionals samenwerkten in een use case met elk hun eigen spreekuren of OK-afspraken. Kern van het programma was een korte doorlooptijd per use case en dus snel starten, terwijl de tijd van zorgverleners in het ziekenhuis vaak al twee maanden vooruit is ingepland. Vaak lukte het om hier een oplossing voor te vinden, maar soms bleek dat lastiger en duurde het langer voordat een use case echt kon worden opgestart.

Daarnaast had schaarste en uitval van personeel (door corona) invloed op de tijd van zorgprofessionals. Patiëntenzorg moet dan overgenomen worden door de beschikbare zorgprofessionals, met als gevolg het afzeggen van afspraken in use cases.

Samenhang tussen vele use cases

De sterke kant van het programma – werken in kleine en concrete use cases – maakt het tegelijk lastig om de samenhang tussen use cases te zien. Zo is bijvoorbeeld bij specifieke zorgpaden beeldbellen ingezet, maar is het nog niet gelukt om dit breed binnen Tergooi MC op te schalen.

De concrete use cases zorgden voor relatief snel effect, terwijl systeemveranderingen moeizamer zijn. Het Tergooi-breed opschalen vanuit een aantal succesvolle use cases, naar Tergooi-niveau vraagt een andere wijze van ondersteunen waarin binnen dit programma niet was voorzien.

Ook is er soms veel energie gestopt in use cases die slechts een klein effect hadden op ligdagen of polibezoeken. Soms bleek het effect van een verandering kleiner dan vooraf ingeschat, in andere gevallen was vooraf al bekend dat een use case een kleine, maar relevante verschuiving zou realiseren. Nadat dit eind 2021 werd vastgesteld, is gepoogd hierop bij te sturen. Waar mogelijk werden te kleine use cases niet opgestart. Tegelijkertijd wilden we enthousiaste artsen, zeker van vakgroepen die nog niet waren aangesloten, niet afremmen. Voor een vervolg zouden we aanraden om vooraf meer kaderstellend te zijn met betrekking tot de omvang van de zorgverschuiving

Samenwerking tussen organisaties in de regio

Zorg Dichterbij is opgestart vanuit Tergooi MC. Huisartsen en VVT zijn al snel betrokken, maar dat was niet vanaf de start het geval. De doelstellingen zijn dan ook vanuit het ziekenhuis opgesteld en gericht op het reduceren, voorkomen en verplaatsen van tweedelijns zorg. Zo ontstond, onbedoeld, het gevoel dat de zorg ‘over de schutting’ zou worden gegooid. In een aantal mooie use cases hebben de betrokken partijen vervolgens ervaren dat dat niet de bedoeling is. Zo is de use case CVRM niet alleen gericht op het voorkomen van ziekenhuisopnames maar komen door een strakker medicatieprotocol patiënten ook minder vaak op consult bij de huisarts. Ook samen met de VVT is bekeken waar samenwerking mogelijk is, zonder de zorg verder te verstoppen.

Alle betrokken partijen geven aan dat het voor een eventueel vervolg wenselijk is om al vanaf de start samen te werken en samen doelen op te stellen. Dat is mogelijk doordat de samenwerking juist door het programma Zorg Dichterbij is verbeterd en de eerste stappen al zijn gezet.